‘Vergeet mij niet’

Schrijfster Claudia Carli kreeg in 2011 het poëziealbum van Alida Lopes Dias in bezit. Ze bewaarde het en zocht jarenlang naar de 18 joodse meisjes die in het album schreven. Veel van de meisjes bleken vlak nadat ze een gedichtje in het album van Alida hadden geschreven te zijn vermoord. Mevrouw Carli vertelt ons over Annie Fransman en Lientje de Jong, twee meisjes uit het album die opgroeiden in de Transvaalbuurt.

Wat bent u te weten gekomen over Annie Fransman?
“Annie, die eigenlijk Marianne heette, was 10 jaar toen de oorlog uitbrak. Ze woonde in de President Brandstraat op nummer 36, driehoog. Tijdens de oorlog moest Annie naar de Herman Elteschool, een school in de Pijp speciaal voor joodse kinderen. Hier kwam ze bij Alida in de klas, waar ze het volgende gedichtje in haar poëziealbum schreef:

Als dichter ben ik niet geboren,
rijmen kan ik evenmin,
maar om anderen na te praten,
daarin heb ik ook geen zin.
Nou, van mij geen woord of lied,
alleen de wens: vergeet mij niet.

‘Vergeet mij niet,’ schreef Annie, maar toen ik op zoek ging naar informatie over haar, kon ik bijna niets vinden. Zelfs geen foto. Dat vind ik zo droevig: dat er bijna niets van dit meisje bewaard is gebleven. Ik heb alleen haar sterfdatum gevonden. Op 11 december 1942 is Annie samen met haar vader, moeder, broers en zussen in Auschwitz vermoord. Ze is 12 jaar oud geworden.”

Wat bent u te weten gekomen over Lientje de Jong?
“De volledige naam van Lientje was Mendelina. Zij was ook 10 jaar toen de oorlog begon, en woonde in Wormerveer. De Duitsers beslisten dat alle joodse mensen bij elkaar moesten wonen, en daarom verhuisde Lientje met haar vader, moeder, broers en zussen naar Amsterdam, naar de Transvaalbuurt. Daar ging het gezin wonen in de President Brandstraat, op nummer 56, en zo kwam ook Lientje in de klas van Alida terecht. Van Lientje heb ik wel een foto gevonden, en weet ik dat haar vader schoenmaker was. En ook van Lientje vond ik een sterfdatum: op 28 mei 1943 werd ze vermoord in Sobibor.

Van Annie en Lientje is niet veel meer overgebleven dan een sterfdatum en een gedichtje. Ik bedenk me dan dat zij ook gewoon kinderen waren die speelden, en die later iets wilden worden, net als jullie. Maar daar is niets van terechtgekomen.”

foto’s: Marieke Baljé