‘Schietoefeningen onder de kerk’

Jan Tishauser vertelde ons, Jan, Kaan, Oscar en Lucca-Lie, over zijn jeugd in de Tweede Jan van der Heijdenstraat. Hij speelde veel buiten en haalde kattenkwaad uit met vriendjes. Hij woonde thuis met zijn ouders en zus. Tijdens de oorlog verhuisde het gezin naar Amsterdam-Noord, waar mijnheer Tishauser in het gewapend verzet zat. Hij vond het moeilijk om daarover te praten.

Wat deed u elke dag?
“Ik ging naar school en ’s middags speelden we op straat, maar je mocht niet voetballen op straat. Dan kwam de juut (politie). Als hij ons betrapte dan stak hij de bal soms stuk. Die moesten we dan weer oplappen met een stuk oude fietsband en een elastiekje eromheen. Dan konden we weer door. We waren allemaal door en door arm in deze buurt. Op de hoek van de straat zat de Jamin en een melkwinkeltje en daarnaast zat een bloemenzaakje in de kelder. Dat bloemenzaakje was van de familie Cohen. Appie Cohen was de zoon, dat was een vriendje van mij. Appie was de dondersteen van de straat. Hij haalde altijd kattenkwaad uit. Belletje trekken, ruitje tikken: met een knoop aan een touwtje langs de huizen rennen en dan op de ruit tikken.”

Denkt u nog vaak aan de oorlog?
“Ik denk nog veel aan de oorlog. Ik heb in Amsterdam-Noord in het gewapend verzet gezeten en ging na de oorlog in militaire dienst om te vechten in Indië. Het verzet waar ik aan meedeed in de oorlog was er opeens. De verzetsgroep waar ik in zat was een kleine kern van 3 of 4 mensen, de rest kende je niet. Het waren vrienden. Je ging alleen om met mensen die je vertrouwde, anderen liet je links liggen. Ik noem geen namen. Onder de kerk in Nieuwendam kwamen we samen. We deden schietoefeningen. En dan kreeg je op een gegeven moment te horen wie fout was en iets fouts had gedaan, of de naam van een Duitse SS-er, en dan kwamen er maatregelen. Ik praat er nooit meer over: het is te emotioneel voor me.”

Kwam u in de oorlog nog wel eens terug in uw oude buurt?
“Ja, in de Tweede Jan van der Heijdenstraat kwamen we nog regelmatig in de oorlog. Vrienden van mijn ouders en hun zoon woonden hier op nummer 62. Dat vriendje en die vader moesten onderduiken omdat hun voorouders uit Duitsland bleken te komen. Dan was je volgens de nazi’s een ‘Rijksduitser’ en moest je aantreden in het Duitse leger. Mijn oude vriendjes uit de buurt zag ik later weer terug, maar niet Appie Cohen. Hij werd opgepakt in de oorlog. Ik heb hem nooit meer teruggezien.”