‘Het korte leven van Hans Goudsmit’


Floor (11), Sofi (12) en Ian-John (10) vertellen het verhaal van John Löwenhardt over Hans Goudsmit
Oude Schans 36

Meneer John Löwenhardt ontving ons in het Nationaal Holocaust Museum. Hij vertelde daar over zijn zoektocht naar het verhaal van Hans Goudsmit. Beginnend met alleen een naam op een gedenksteen in Menaldum, waar hij sinds kort in de buurt woont, heeft hij allemaal stukjes van de puzzel verzameld en zo kunnen reconstrueren wat er met de Amsterdamse Hans Goudsmit is gebeurd.

Getrouwd in de oorlog
‘Hans Goudsmit werd geboren in 1921 in Kampen. Op tweejarige leeftijd verhuisde hij naar Amsterdam waar zijn vader een slagerij op de Oude Schans – De Kamper Vleeschhouwerij – begon, dat is vlakbij jullie school. Hij was negentien toen de oorlog begon en trouwde twee jaar later, in de zomer van 1942. Dat is best een rare tijd om te trouwen, maar Hans had daar een goede reden voor.’

Beschermd door een Sperre
‘Hans en zijn oudere broer Abi werkten bij hun vader in de slagerij. Alle joodse slagerijen – maar ook bakkers bijvoorbeeld – moesten op last van de Duitsers sluiten, op zesenveertig winkels na, waaronder die van Hans’ vader. De slagerij werd in juli 1942 tot ‘joods lokaal’ bestempeld. Ze mochten alleen aan Joden leveren, want tot de mensen gedeporteerd werden, moest ze toch eten, was de gedachte. Het hele gezin Goudsmit kreeg daardoor een zogenoemde ‘Sperre’, een officieel document waarop stond dat je voorlopig niet gedeporteerd hoefde te worden. Doordat Hans en zijn broer Abi met hun verkering trouwden, gold die Sperre ook voor hun vrouwen.’

Represailles
‘Uiteindelijk werd Hans ook naar Westerbork gedeporteerd, maar hij is later weer vrijgelaten. Dat is best bijzonder en hoe dat kwam weet ik niet. Hans is toen ondergedoken in Blija, een Fries dorp. Helaas werd hij ontdekt. Op de nacht van 3 september 1944 is hij door de Duitsers opgepakt en naar de gevangenis in Leeuwarden gebracht. Zondag 19 november 1944 is Hans doodgeschoten, als represaillemaatregel voor een actie van het Friese verzet. Drie onschuldige slachtoffers werden gekozen, Hans en twee andere mannen: Dirk de Vries en Jan Zorn. Hun lichamen moesten 24 uur blijven liggen om de bevolking af te schrikken. Pas later is Hans in Menaldum op de protestantse begraafplaats begraven.’

foto’s: Marieke Baljé

Contact


Heb je een vraag aan ons? Wilt u meedoen als verteller, als basisschool, of een bijdrage leveren door een interview te begeleiden? Neem contact op, we helpen graag verder.

Christine: +31 6 816 834 18

NL41 TRIO 0254 753892