‘De familie van Frederic Dott vinden is mijn levenswerk’


Ibrahim en Ozan vertellen het verhaal van Jo van Dongen
Boschdijk, Eindhoven

Ibrahim en Ozan van basisschool Atalanta kijken er naar uit om Jo van Dongen hun vragen te stellen over de Tweede Wereldoorlog. Jo was zes jaar toen de oorlog begon en woonde toen met haar ouders en zes broers en zusjes op de Boschdijk in Eindhoven. Haar ouders hadden een kruidenierswinkel. Jo verzamelt van alles over de oorlog en is er zo nog dagelijks mee bezig.

Moesten jullie ook alles verduisteren in de oorlog?
‘Ja, alles moest ‘s avonds donker zijn. Veel mensen hadden een rol verduisteringspapier met een touwtje eraan dat ze naar beneden konden trekken. Ook op straat was het stikdonker, omdat de lantaarns niet aan mochten. In oktober, Mariamaand, kochten mensen een lichtgevende broche – in de vorm van een reiger – en die hielden ze tegen een lamp aan waarna dat ging gloeien. Dan zag je op straat al die lichtgevende vogels op jassen. Dat is iets wat ik nog nooit iemand heb horen vertellen over de oorlog, maar ik herinner me dat nog heel goed. Ik vond dat fijn om te zien.’

Hadden jullie een schuilkelder?
‘Wij hadden een hele kleine kelder en mochten daarom ons bij de buren in de schuilkelder verstoppen. Hun huis was ooit een café geweest, waardoor ze zo’n grote kelder – vol met aardappels – hadden. Dat schuilen was altijd ‘s nachts. Dan zaten we daar in onze pyjama, totdat de vliegtuigen over ons heen waren. Ik was best bang voor die vliegtuigen. Er werd op geschoten en ik heb ooit een beschoten vliegtuig naar beneden zien komen.’

Heeft u Joodse mensen meegenomen zien worden?
‘Dat heb ik één keer meegemaakt, bij een huis bij ons in de buurt. Waar zij naartoe gingen wisten we niet. Ik vroeg het mezelf wel af. Op school was ook een Joods meisje dat opeens verdwenen was. Niemand wist waar ze was. Was ze gevlucht of opgepakt?’

Wat herinnert u zich nog van het Sinterklaasbombardement?
‘Toen waren we in de tuin aan het spelen. Het was 6 december, we hadden net van Sinterklaas speelgoed gekregen. Er kwam een vliegtuig over en dat stortte verderop neer, op de plek waar later zwemschool ‘De Blauwe Dolfijn’ is gebouwd. Na het bombardement waren er op verschillende plekken huizen verdwenen. Daar gingen we als kinderen nieuwsgierig kijken.’

Gingen jullie ook naar school?
‘Ja zeker. We droegen wel altijd een kaartje bij ons. Daarop stond je naam en in mijn geval dat ik katholiek was. Als er dan iets met me zou gebeuren, als ik gewond zou raken, moest men een priester waarschuwen. Dat vond ik beangstigend. Ik heb zo’n kaartje bewaard en voor jullie een kopie gemaakt, die mogen jullie hebben. In de school zaten ook Duitse soldaten gelegerd. Wij moesten daarom met twee klassen bij elkaar zitten, omdat de soldaten het andere lokaal hadden.’

Hoe was de bevrijding?
‘We waren dus bevrijd en waren lekker buitenspelen. Ineens zagen we lichtkogels boven ons. Direct daarna vielen er al bommen. Iedereen rende naar binnen. Mijn moeder ging snel met ons de kelder in. Vader bleef op de winkel passen. Drie Engelse soldaten vroegen hem of ze in de winkel mochten schuilen. Na het bombardement zijn ze de hele avond bij ons gebleven; dat was heel gezellig. Ze gaven ons ook lekkers. Twee bleven er slapen. De volgende dag moesten ze verder om te gaan vechten in Best. Ze beloofden daarna terug te komen. Dat gebeurde, twee of drie dagen later. Alleen kwamen ze niet met z’n drieën maar met z’n tweeën terug. Een van hen, zijn naam was Frederic Robert Dott, was omgekomen. Ze hadden zijn rozenkrans bij zich, gaven die aan mijn moeder en zeiden: ‘Remember our mate’. De rozenkrans hing bij ons in de huiskamer, later in de slaapkamer. Het maakte indruk op me en later kreeg ik ‘m van mijn moeder. Momenteel ben ik op zoek naar de familie van Fredric om de rozenkrans aan hen te kunnen geven. Het is mijn levenswerk geworden.’

Contact


Heb je een vraag aan ons? Wilt u meedoen als verteller, als basisschool, of een bijdrage leveren door een interview te begeleiden? Neem contact op, we helpen graag verder.

Christine: +31 6 816 834 18

NL41 TRIO 0254 753892