‘’Hij bleef maar rennen… tot hij uiteindelijk hoorde dat de trein verder reed’’

Met open armen, croissantjes, aardbeien en smoothies ontvangt Carolien van den Berg Sydney, Lasse en Florine uit Noord in haar huis in Oud-Zuid. Zij heeft de oorlog zelf niet meegemaakt maar ze vertelt het verhaal van haar vader, Bob van den Berg. Net als honderden andere Joden werkte hij tijdens de oorlog bij de fabriek Hollandia-Kattenburg. Op 11 november 1942 werd hij als 17-jarige jongen bij de grote razzia in de fabriek opgepakt. “Ik vond het echt heel spannend dat haar vader zo maar wist te ontsnappen uit een rijdende trein”, zegt Lasse na afloop van het interview. Ook de andere kinderen zijn onder de indruk dat Bob van den Berg op zo’n bijzondere wijze de oorlog wist te overleven.

Wat voor iemand was uw vader?
“Hij was een leuk, écht Amsterdams straatjochie. Hij voetbalde, flirtte met de meisjes, nogal een snelle jongen. Een ontzettende boef, maar wel bijzonder slim en hij kon erg goed praten. Dat, en natuurlijk ook immens veel geluk, heeft hem uiteindelijk gered in de oorlog. Maar mijn vader was Joods, en eigenlijk heeft hij ons nooit zoveel verteld over de oorlog. Waarschijnlijk vond hij het een beetje te moeilijk omdat zijn moeder, zijn oom en zijn broer, allemaal waren overleden. Hij was eigenlijk de enige die het had overleefd. Net voor zijn dood schreef hij gelukkig een boekje over zijn leven, waarin hij uitgebreid over de oorlog vertelde.”

Hoe heeft uw vader kunnen ontsnappen uit de handen van de Duitsers na de razzia bij Hollandia-Kattenburg?
“Niet lang na de razzia zetten de Duitsers alle Joden op de trein naar Westerbork. Pas ’s avonds laat begon de trein begon te rijden. Het enige waar mijn vader aan kon denken was: “Hoe kom ik hieruit?” De deuren waren afgegrendeld, er was wel een raam, maar uit de trein springen was zeer gevaarlijk. Niet alleen omdat hij snel reed, maar SS’ers schenen ook de hele tijd met zaklampen langs de trein om te controleren of er niemand uitsprong. Uiteindelijk heeft hij het er toch op gewaagd en kwam hij met z’n hoofd hard neer op de rails. Hij bloedde, maar de trein stopte dus begon hij hard te rennen. Hij bleef maar rennen, tot hij uiteindelijk hoorde dat de trein verder reed. Het was hem gelukt! Met veel moeite keerde hij terug naar Amsterdam, en dook onder in ’t Gooi. Na de oorlog bleek dat hij één van de acht Joden was die de razzia van Hollandia-Kattenburg had overleefd.”

Hoe beleefde uw vader de rest van de oorlog?
“Na een tijd werd het onderduiken te gevaarlijk en besloot hij – samen met de Joodse directeurszoon Hans Kattenbrug die ook in ’t Gooi zat ondergedoken – om zich op te geven voor de Arbeitseinsatz. Echt typisch mijn vader… zich willen gaan verstoppen in het hol van de leeuw. En het is nog gelukt ook! Hij heeft de rest van de oorlog gewerkt en gewoond in Duitsland, onder een valse naam en een vals paspoort. Hij had het daar best naar zijn zin. Eén keer is hij wel erg bang geweest. Plots stonden SS’ers aan zijn deur. Zij hadden ontdekt dat hij Joods was doordat hij zijn ondergedoken moeder brieven schreef. Ze wilden hem meenemen, maar opnieuw kon hij zich eruit praten en vertrok hij als de bliksem naar Baden-Baden. Dat was dat wel gevaarlijk omdat hij geen papieren bij zich had. In het station sprak hij een SS’er aan die toevallig ook naar Baden-Baden reisde. Door een eerder arbeidsongeval had mijn vader een verband om, waardoor de SS’er dacht dat hij waarschijnlijk een gewonde soldaat was, en geen vragen stelde. Mijn vader had het toen wel benauwd, maar doordat hij met de SS’er meereisde, werden zijn papieren niet gevraagd. De rest van de oorlog werkte en woonde hij in Baden Baden.”

BewarenBewaren