‘Dankzij de architect van mijn huidige huis besta ik’


Miron, Falk, Esperanza en Dounia vertellen het verhaal van Martin Simon

Miron, Falk, Esperanza en Dounia van basisschool De Nautilus spraken met Martin Simon bij hem thuis aan de Sophialaan. Hij is aan het eind van de oorlog in een kamp geboren en kan zich dus niets herinneren. Hij kent het verhaal van zijn ouders uit onderzoek in het archief. Met een stuk taart op schoot, geserveerd door zijn vrouw, en dropjes (voor Miron) vertelt hij dat je altijd nieuwsgierig moet zijn en dat het belangrijk is om zelf na te denken.

Bent u Joods?
‘Ja, ik ben Joods van afkomst, maar niet gelovig. Mijn beide ouders waren Joods. Zij waren ook niet gelovig.’

Waarom wilden de Duitsers wraak nemen op de Joden denkt u?
Ik heb mij altijd afgevraagd hoe het mogelijk was dat zoveel mensen zulke vreselijke dingen gedaan hebben met de Joden. Het begint met pesten. Als iemand gepest wordt, zie je dat er ineens een groepje bij elkaar gaat zitten dat zegt: wij gaan die samen pesten. Ze zijn tegen diegene en dan is het heel fijn om bij dat groepje te horen. Dan hebben ze iets gemeenschappelijks. Ze denken niet meer zelf na. In Duitsland zei men indertijd: wij zijn tegen de Joden. Mijn vader was Duitser; hij kwam uit een goede familie. Hij woonde in een heel groot huis in Frankfurt en had net eindexamen gymnasium gedaan toen alle Joden weg moesten. Je kon wel blijven, maar dan werd je op een gegeven moment opgepakt. Mijn vader ging met zijn moeder en broer naar Nederland. Ze mochten niets meenemen en hadden niets meer: geen geld, geen huis. Ook spraken ze de taal niet. Mijn vader heeft toen om wat geld te verdienen luciferdoosjes en chocola verkocht aan de deur. In 1941 leerde hij mijn moeder kennen en zijn ze getrouwd.’

Hoe wisten de mensen dat uw ouders Joods waren?
Iedere Joodse Nederlander moest een J in het paspoort hebben en een ster dragen. De Nederlandse regering heeft ook alle namen en adressen van Joden aan de Duitsers gegeven. Ze hebben niet nagedacht. In Nederland is zo 90 procent van alle Joden doodgemaakt. Het grootse percentage in Europa! Mijn vader en moeder doken onder in Den Haag, maar een mevrouw heeft ze voor twee gulden vijftig verraden. Ze werden opgepakt – mijn moeder was toen zwanger van mijn broer – en kwamen in kamp Westerbork terecht. Eens in de week was er een trein naar kampen in Duitsland en Polen. Ze hadden elke week weer de angst of ze die week met de trein mee moesten. Mensen met kinderen werden als eerste weggestuurd en mijn broer werd daar geboren. Dat maakte de angst nog vreselijker. De meeste mensen waren daar kort, maximaal twee tot drie maanden. Maar mijn vader en moeder zijn daar tweeënhalf jaar gebleven. Ik vroeg me altijd af hoe dat mogelijk was. Ik ben gemaakt in Westerbork, dat vond ik altijd raar, want mannen en vrouwen leefden daar gescheiden. Mijn moeder wilde er nooit over praten. Het was te erg.’

Hoe bent u er toch achter gekomen wat er is gebeurd?
‘Dit huis waar ik nu woon is gebouwd door de Joodse architect Harry Elte. Ik las dat hij in de oorlog was ondergedoken, ook was verraden en in 1942 naar Westerbork was gestuurd. Daar is hij tweeënhalf jaar geweest. Ik dacht: wat raar, net zo lang als mijn ouders. Ik ben toen naar Westerbork gegaan en daar heb ik in het archief  gevonden dat die architect mijn vader had uitgekozen om voor hem te werken in Westerbork, om bouwtekeningen te maken voor de Duitsers. Dat is de reden dat mijn vader zo lang in Westerbork kon blijven. Hij kreeg een aparte status en mocht zelfs het kamp uit om materiaal te kopen. Mijn moeder was een garantie dat mijn vader terugkwam. Hij zou zijn vrouw en kind nooit in de steek laten. Daardoor werden ze dus niet doorgestuurd. Op die manier ben ik gemaakt, want mijn vader mocht ook af en toe naar mijn moeder. Een jaar voordat de oorlog afgelopen was, zijn mijn ouders en mijn broertje toch doorgestuurd, naar Theresienstadt. Daar ben ik geboren, in december 1944. Mijn vader moest met de laatste trein naar Auschwitz. Dat was een mannentrein. Daarom hoefde mijn moeder niet weg. De Russen hebben ons bevrijd in april 1945. Ik heb mijn vader nooit gekend.

Ik woon dus in een huis van de architect die mijn vader en moeder zolang in Westerbork gehouden heeft en daarom besta ik.’

     

Contact


Heb je een vraag aan ons? Wilt u meedoen als verteller, als basisschool, of een bijdrage leveren door een interview te begeleiden? Neem contact op, we helpen graag verder.

Christine: +31 6 816 834 18

NL41 TRIO 0254 753892