‘We leerden niks over het land waar we woonden’

Mevrouw Jane Veltman is 89 jaar, maar zo ziet ze er niet uit. Er ligt een wereldkaart in een kamer van basisschool Polsstok in Amsterdam-Zuidoost waar het interview plaatsvindt. Hierop kan mevrouw Veltman aanwijzen waar ze allemaal gewoond heeft. Shemar, Carsy, Alexander, Keudy en Dani uit groep 8 luisteren aandachtig.

Hoe was het om op te groeien in Java?
‘Ik vond het wel leuk, want het was warm. Ik ben geboren in Makassar op Celebes, nu heet het Sulawesi. Daarna verhuisden we naar Soerabaja, Oost-Java. Toen ik bijna twee jaar was, zijn we naar Nederland gegaan. Het was een lange reis met een boot en het duurde wel een maand. Maar ik weet daar niks van hoor, want ik was nog te klein. Mijn vader werkte bij de PTT Post op kantoor en mijn moeder was onderwijzeres. Als je ging trouwen, moest de vrouw stoppen met werken. Dat was bij mijn moeder ook zo. Dus zij heeft altijd op ons gepast en dat was best gezellig.’

Wat veranderde voor u toen de oorlog uitbrak? 
‘Toen Japan Nederlands-Indië bezette, woonden wij dus op Soerabaja en moesten we daar blijven. Ik was toen 5 jaar. We mochten niet meer buiten spelen dat was te gevaarlijk. Ik zelf merkte niet heel veel van de oorlog maar mijn ouders wel, die waren wel bang. Ik zat toen net op school, weet ik nog, want ik was een vroege leerling. Maar in februari kwamen de Japanners en sloten alle scholen. Mijn moeder heeft ons toen lesgegeven. Tot mijn 15^e, want toen gingen we naar Nederland.’

Wat leerde u op school?
‘Wat wij daar op school leerden was precies hetzelfde als wat de kinderen in Nederland op school leerden. We leerden eigenlijk niks over het land waar we woonden. Wel over Europa.’

Wat was uw gevoel toen u naar Nederland ging?
‘Wij waren vluchtelingen toen we hier kwamen. We konden niet blijven in ons land, dat was te gevaarlijk. Alle mensen werden verdeeld over pensions in heel Nederland. Net als wat ze nu doen met vluchtelingen in AZC’s. Wij hebben twee jaar in zo’n pension moeten wonen in Overveen. Het was eigenlijk wel fijn dat we al Nederlands spraken.’