‘Vader opgepakt’

Midden in de Van Limburg Stirumstraat, op een steenworp afstand van de Dr. Rijk Kramerschool, ontmoetten wij meneer Jan Baan. Meneer Baan woont al zijn hele leven in Amsterdam en heeft de oorlog meegemaakt aan de Van der Hoopstraat. Hoewel hij nog maar 6 jaar oud was toen de oorlog begon, kon hij nog veel herinneringen naar boven halen.

Werden er mensen in uw omgeving door de Duitsers opgepakt?
“Mijn vader werd tijdens een razzia opgepakt. Niet omdat hij zich niet gemeld had om te gaan werken, maar omdat er in de buurt een Duitse militair neer werd geschoten. Als vergelding werd er een razzia gehouden. Toen mijn vader eenmaal gevangen zat, heeft hij maar net de dans kunnen ontspringen. Er werden namelijk elf mannen geëxecuteerd op het Weteringcircuit. Hij was daar gelukkig net niet bij geteld. Dat betekende echter niet dat hij vrij werd gelaten. Hij werd naar Duitsland getransporteerd en daar werd hij aan het werk gezet. Even later is hij daarvandaan gevlucht en is hij helemaal naar Nederland gelopen. Toen hij eenmaal thuiskwam en ik de bel hoorde gaan, wist ik nog niet dat hij voor de deur stond. Ik had al aan het touw getrokken om de deur open te doen toen ik hem zag staan. Ik was zo blij dat ik zo, van boven aan de trap, meteen in zijn armen sprong!”

Bent u dierbare spullen kwijtgeraakt?
“Ik had vroeger zo’n stoommachinetje. Die werkte echt en daar speelde ik heel graag mee. Op een gegeven moment hebben wij dat machinetje in moeten ruilen voor geld zodat we eten konden kopen. Daar hebben we toen meel voor kunnen kopen bij een bakker. Mijn moeder heeft daar nog wel lekkere pannenkoeken van kunnen bakken. Iedereen moest wel iets opofferen om aan eten te komen. De mensen die naar de boeren gingen om eten te kopen brachten allemaal linnengoed of gouden ringen mee om te ruilen. Ik heb zelf nog geprobeerd om tramblokjes te pikken. Dat waren van die houten blokken, zo groot als een sneetje roggebrood, die met teer ingesmeerd waren en dat brandde als een gek. Dan ging ik met mijn karretje, een omgebouwd bierkratje met wielen eraan, langs de tramrails om naar die blokjes te zoeken.”

Heeft u iets heel ergs meegemaakt?
“Op een dag was ik met een paar jongens op zoek naar kolen bij de Westergasfabriek. Op een gegeven ogenblik kregen een paar Duitse soldaten ons in de smiezen en moesten we rennen, want die kolen mochten wij helemaal niet meenemen. Ze hebben ons echt nog een heel stuk achterna gezeten! Toen hebben ze een van de jongens in zijn buik geschoten. Ik zou ook niet weten of die jongen naderhand overleden is. In die tijd dacht je vooral aan jezelf en was je niet zo meelevend. Ik was toen nog een jochie, dus daar dacht ik toen eigenlijk helemaal niet zo aan.”