‘Pierre Coronel was marconist en dat kwam in het verzet goed van pas’

Alice, Angelis, Boris en Florentine bellen aan bij het huis van Helma Brouwers in de Jordaan in Amsterdam. Na een korte introductie in de keuken, neemt ze de leerlingen van de Asvo-school mee naar de zolder, ‘want daar is het immers allemaal gebeurd’. De tafel op de zolder ligt vol met documenten, die mevrouw Brouwers heeft verzameld bij haar onderzoek naar Pierre Coronel (1914-1945). Over deze bijzondere verzetsman gaat ze de kinderen vertellen.

Wie was Pierre Coronel?
‘Pierre Coronel was een hele dappere jongeman met zijn hart op de goede plaats. Hij was half Joods en half Arisch, want een van zijn ouders was Joods en een van zijn ouders Arisch. Zelf was hij dus officieel niet Joods. Voordat Pierre in het verzet ging, is hij twee keer opgepakt. Dit was omdat alle mannen in Nederland, en ook in andere door de Duitsers bezette landen trouwens, vanaf een bepaalde leeftijd naar een werkkamp moesten. ‘Arbeitseinsatz’ noemden de Duitsers dat: werkinzet. Dan moesten ze bijvoorbeeld bommen en granaten komen maken.

Dat wilde Pierre natuurlijk niet, maar hij werd opgepakt omdat ze zagen dat hij oud en sterk genoeg was om voor hen te komen werken. Pierre heeft zich tot twee keer toe los geworsteld uit de handen van soldaten en is beide keren ontsnapt. Toen is hij naar Engeland gevlucht en daar heeft hij mensen van het verzet ontmoet. Toen zij hoorden dat Pierre marconist was, dat is iemand die morsecode kent, zeiden ze: ‘Als jij terug gaat naar Amsterdam, dan kan je daar wat betekenen in het verzet’.’

Hoe wist Pierre Coronel eigenlijk dat het foute boel was?
‘Toen de Joden werden opgeroepen om zich te melden en vervolgens verdwenen, eerst beetje bij beetje maar geleidelijk aan steeds meer, wist hij dat er iets niet in de haak was. De Duitsers beweerden dat de Joden naar werkkampen werden gestuurd, maar niet alleen jonge, gezonde Joden werden weggestuurd, ook baby’s en oude mensen. Pierre had een grootvader, zijn opa dus, die 93 jaar was toen hij werd opgeroepen om zogenaamd naar een werkkamp te gaan. Daar geloofde Pierre geen barst van, want hoe ga je een man van 93 jaar laten werken? Toen wist hij: ze worden gewoon afgemaakt. Het moment dat hij dat besefte, besloot hij: ik ga in het verzet.’

Hoe ging dat in het verzet?
‘Pierre was voor de oorlog marconist en had veel kennis opgedaan op de boot waarop hij werkte. Hij wist dus al hoe morsecode werkte, en dat kwam in het verzet goed van pas. Via morsecode verstuurden ze geheime berichten aan de geallieerden, die probeerden Nederland te bevrijden. Ze moesten ontzettend voorzichtig zijn met zenden want als je gepakt werd, dan was je er geweest. Zo’n 80 procent van de mensen in het verzet is omgekomen. Dat is ontzettend veel, het risico was hoog.

Ze namen dan ook zo veel mogelijk voorzorgsmaatregelen om te voorkomen dat ze gepakt werden. Zo werd op verschillende plekken gezonden, en nooit te lang achterelkaar. Degene die de zender bracht, was iemand anders dan degene die de code bracht die gezonden moest worden. Want als zender en code via dezelfde persoon binnen zouden komen, en die persoon werd opgepakt, dan konden de Duitsers de geallieerden afluisteren, en dat zou natuurlijk drama zijn.

Zenders werden op hele slimme manieren verplaatst, bijvoorbeeld in het koffertje van een verpleegster of onderin een kinderwagen waarin een echte baby lag. Pierre had ook altijd een pistool bij zich, niet omdat hij graag iemand neer wilde schieten, maar om zich te kunnen verdedigen als dat nodig was. Helaas is hij uiteindelijk, net als vele verzetshelden, vermoord.’

Hoe heeft u uw onderzoek naar Pierre Coronel gedaan?
‘Toen ik mijn man ontmoette en bij hem kwam wonen in dit huis, wilde ik graag de geschiedenis kennen van deze plek. Er is een filmpje bij het Verzetsmuseum, het staat ook op internet, waarop je Pierre door het luik hier de zolder op ziet komen. Het is een heel zeldzaam filmpje uit een tijd waarin sowieso al weinig werd gefilmd. En al helemaal een verzetsdaad op camera… dat was extreem uitzonderlijk! Maar op dat filmpje zie je Pierre dus deze zolder opkomen en naar de zender gaan. Ik herkende het ronde raampje van onze zolder, en kwam zo op het juiste spoor. Naast Pierre zijn er nog heel veel andere dappere verzetshelden die hun leven hebben gegeven voor onze vrijheid. Veel van hen liggen begraven op de erebegraafplaats in Bloemendaal. Ik ga daar elk jaar bij het graf van Pierre een bloemetje brengen, want zulke helden en heldinnen verdienen het om geëerd te worden.’