‘Ook school was Nederlands; je leerde er hetzelfde als wat je hier in Nederland leerde’

Jane Veltman  (89 jaar)is geïnterviewd door: Angelina Kastelijn, Guusje Zurburg, Jikke Dijkstra en Francesca Gijsbers van het Metropolis Lyceum in Amsterdam-Noord. Ze hebben met elkaar haar verhaal vastgelegd. Mevrouw Veltman was 10 jaar toen ze naar Nederland kwam.

‘We kwamen aan en we werden erg lief ontvangen, er was een kamer mooi versierd er stonden koekjes klaar en er werd ons water aan geboden. Mevrouw Veltman vond dat we met leuke, orginele vragen kwamen.’

Heeft u nog last van de dingen die vroeger zijn gebeurd?
‘Ik heb er niet echt last van gehad want mijn ouders hielden dat weg van mij. Ze hielden alle narigheid weg, dus ik heb er niet super veel van gemerkt. Het enige wat ik natuurlijk wel heb meegemaakt was in het kamp, maar daar spraken ze zelfs niet met mij over.’

Hoe was het in het kamp?
‘Het was allemaal heel primitief; er was heel weinig. Je had ongeveer de plek van een parkeerplaats en het matras was superdun, ongeveer 1 tot 2 centimeter. We hadden ongeveer zeven van dat soort plekken. Je mocht niet klagen, want dan zou je geslagen worden. Andere nare dingen hield mijn moeder voor zichzelf, die werden niet aan mij verteld.’

Bent u nog wel eens teruggegaan naar uw geboorteland?
‘Nee mijn zus wel, maar mijn ouders waren daar heel bang voor. De broer van mijn vader is daar met zijn gezin vermoord. Daarom waren mijn ouders ook zo bang. Ik ben zelf nooit teruggegaan, want ik wil niet in een arm land wonen. Ik ben wel nog naar Maleisië geweest. Dat is ook een tropisch land daar spreken ze ook Indonesisch. Ik vond het heel leuk om in daar te zijn.’

Hoe oud was u toen de oorlog uitbrak?
‘Ik zat toen net in groep drie, dat heette toen de eerste klas van de basisschool, dus ik was net zes geworden. Maar dat was pas in 1941 omdat de oorlog daar een jaar later was begonnen.

Hoe was het om op te groeien in een koloniale samenleving?
‘Je weet niet beter, je bent er geboren. Het was eigenlijk gewoon Nederland, want we spraken er Nederlands, met je vrienden en kennissen. Ook school was Nederlands, je leerde er hetzelfde als wat je hier in Nederland leerde.

Hoe bent u naar Nederland gekomen?
‘Met de boot. Toen mijn vader met pensioen ging zijn wij naar Holland gegaan, want als je met pensioen was werd de reis voor je betaald. De reis duurde een maand. Op de boot was het gewoon wat het was, want we waren het gewend. Er was tijdens de oorlog ook geen bioscoop waar je gezellig naartoe kon gaan.’

‘Mevrouw Veltman heeft ons meegegeven dat je niemand moet onderschatten en ik vind dat een mooie les, omdat ik zelf ook wil dat iedereen gelijk wordt behandeld. Ik vond dit project heel erg leuk omdat je heel erg onderzoek moest doen en het was heel leuk om Jane Veltman bij haar thuis te interviewen. Ze zei: ‘ik leef nu, dus ik moet nu nog de dingen doen die wil.’ Ze had ook iets van haar bucketlist gehaald: namelijk naar Italië. Dat zal mij bijblijven’