‘Het koloniale systeem was onrechtvaardig, maar als kind besef je dat niet’

Sofian, Giuseppe en Kevin van het Metropolis Lyceum in Amsterdam-Noord interviewen Henk Heikoop  (1933) bij hem thuis in Amsterdam-Noord. Hij is op Java geboren en na enkele jaren vertrok het gezin naar Curaçao. Over zijn ervaringen hebben de leerlingen een verslag gemaakt  hoe meneer Heikoop terugkijkt op zijn jeugd en de jaren erna.

Wat kunt u over uw jeugd vertellen?
‘Ik werd geboren in 1933 op Java, in het toenmalige Nederlands-Indië. Mijn vader werkte voor Shell, en we woonden in een grote tropische villa op betonnen palen. Daar mocht je nooit onder lopen, want daar huisden de slangen. We hadden vier bedienden die op blote voeten door het huis ‘slopen’, altijd in de weer. Als kind vond ik dat heel gewoon, maar nu besef ik pas hoe ongelijk die koloniale samenleving was. Wij, de blanken, leefden in onze eigen bubbel. De Indonesiërs kenden we alleen als bedienden; verder hadden we geen contact met de lokale bevolking.’

 Hoe was het toen er oorlog uitbrak en wanneer verlieten jullie Indië?
‘In 1940 gingen we met Europees verlof naar Nederland, een gebruikelijke vakantie voor koloniale families. Maar toen brak de oorlog uit, en we konden niet terug. In 1942 veroverden de Japanners Nederlands-Indië, en veel Nederlanders belandden in kampen. Wij bleven in Europa, waar we het moesten rooien met bijna niets. Mijn moeder naaide kleding van oude gordijnen, en we droegen jarenlang dezelfde zomerkleren, terwijl we er steeds verder uitgroeiden.’

Na de oorlog, in 1946, vertrok mijn vader alvast naar Curaçao voor Shell en wij volgden later. De overtocht per boot was een avontuur het rook er naar zout en vrijheid. Toen we aankwamen, voelde het meteen vertrouwd: de warmte, de geuren, de tropische sfeer. We kregen een huis in een Shell-woonwijk, en mijn vader kocht een rode Chevrolet. Het was een zorgeloze tijd: zwemmen in verlaten baaien, altijd zon, en de passaatwind die door de open ramen waaide.

Hoe heeft u de tijd in Curaçao ervaren?
‘Toch was ook Curaçao een gespleten samenleving. De Nederlanders hadden de beste banen, de mooiste huizen, en de lokale bevolking werkte vaak voor ons. Pas op de middelbare school leerde ik andere culturen kennen joodse klasgenoten, Antillianen, mensen met heel andere achtergronden. Dat was een eyeopener. Nu, jaren later, kijk ik met gemengde gevoelens terug. Het koloniale systeem was onrechtvaardig, maar als kind besef je dat niet. Pas later drong het tot me door hoe anders mijn leven was dan dat van de mensen die voor ons werkten.’

Wat bent u uiteindelijk gaan doen na uw opleiding?
‘Later studeerde ik binnenhuisarchitectuur, een praktische keuze, mijn ouders vonden kunst maar niks. Ik ontwierp interieurs, werkte met vormen en materialen, en probeerde altijd een balans te vinden tussen schoonheid en functionaliteit. Mijn jeugd in de tropen had me geleerd hoe ruimte en licht kunnen samenspelen, en dat gebruikte ik in mijn werk.’