‘De eerste weken hebben Netty en haar vader dag en nacht over mij gewaakt’

Misha, Milena en Lyra spreken met Joyce Grünfeld over de oorlog. Haar ouders waren Joods en doken in augustus 1942 onder in Limburg. Haar moeder was toen zwanger van haar. Haar ouders hadden het er goed, maar het werd te gevaarlijk. Er werd een ander adres gevonden zodat mevrouw Grünfeld veilig geboren zou kunnen worden. Tijdens de bevalling kwam een bevriende politieagent waarschuwen dat er de volgende dag een inval van de Duitsers zou volgen. Dus ook daar was het niet meer veilig. Aan de leerlingen van basisschool Thula vertelt ze haar hele verhaal.

Wie heeft jullie toen geholpen?
‘Vrienden die in het verzet zaten, zijn met mijn ouders naar een noodadres gefietst. Zij zeiden dat ze mij later zouden brengen als ze op een veilige plek ondergedoken zouden zijn. Mijn ouders zijn na veel korte onderduikadressen op een plek in Drachten terechtgekomen. Ze verbleven in een kleine zolderkamer zonder kachel. Het werd hun laatste onderduikadres tot aan de bevrijding.’

Wat is er toen met u gebeurd?
‘Ik kon niet bij mijn ouders verborgen worden, want baby’s huilen. Ik was 10 dagen oud en moest snel naar een veilig adres. Op het eerste adres waar mensen uit het verzet mij tijdelijk brachten, wist het jonge stel niet wat ze aan moesten met mij en raakten in paniek. Zelfs water gaven ze niet en ik raakte flink uitgedroogd.

Een tussenpersoon in het verzet heeft haar kennis, Netty Jonkers in Tiel, gebeld, want ze wist dat zij de dochter van een huisarts was. Ze vroeg haar om op een bepaalde tijd op het perron van het station in Tiel te staan om een verrassing in ontvangst te nemen. Deze verrassing was een mandje met een baby erin met de kleertjes die ze aan had en verder niets. Ze wisten alleen dat de baby Joods was en geboren op 28 februari.’

Was u toen veilig?
‘De eerste 2 weken hebben Netty Jonkers en haar vader, de huisarts, dag en nacht over mij gewaakt. Al snel waren ze allemaal aan me gehecht geraakt en hebben documenten laten maken via de dominee. Hierin stond dat mijn ouders omgekomen waren bij de bombardementen van Rotterdam en ik kreeg een andere naam. Dat document hebben ze nooit hoeven gebruiken. In Tiel deed het verhaal de ronde dat dochter Netty ‘stout was geweest’ en met een baby was thuisgekomen. Dat was de beste dekmantel, beter kon je het niet verzinnen. Op die manier hoefden ze mij niet te verbergen en ik werd deel van het gezin.’

Vond u het daar leuk?
‘Ik heb het daar heel fijn gehad, ik had een hele lieve moeder, dat was Netty, die noemde ik Tannie. En ik had een lieve opa en oma en leuke ooms. Ik kon gewoon op straat spelen. Allen vertelden me na de oorlog: ‘Je was een schattig dametje, we waren allemaal dol op je’.

In juni 1945 hebben mijn biologische ouders me weer opgehaald. Ik wilde niets van hen weten. Voor mij waren het vreemden en ik wilde niet met ze mee. Tannie is toen met me meegereisd naar Eindhoven en de volgende ochtend, voordat ik wakker werd, teruggereisd. Ik ben nooit bang geweest, maar ik weet wel dat het na de oorlog heel moeilijk was voor me. Ik ben alle kerst- en zomervakanties gaan logeren in Tiel. Tannie was er dan niet, zij was naar het buitenland was gegaan omdat het anders te moeilijk voor haar was zich van mij los te maken.’

Hoe kijkt u hier op terug?
‘Ik heb veel geluk gehad en ben me ervan bewust dat er veel keuzes waren die anders hadden kunnen aflopen. Kiezen zonder dat je precies weet waar tussen je kiest. En zonder dat je weet: als ik dit kies, hoeveel kans heb ik dan dat het goed afloopt? Soms werd een ongeluk een geluk. Zo beleef ik het. Als ik niet uitgedroogd was op dat eerste adres, dan was ik niet in zo’n bijzondere familie terechtgekomen. Dat is ook wel heel goed om mee te nemen in je leven.’