Erfgoeddrager: Emirhan

‘Dertig jonge jongens werden zo neergezet en ter plekke doodgeschoten’

De 88-jarige Jenny de Jong looft Emirhan, Raouan, Malin en Imran van De Boomgaard voor wat ze doen: “Jullie leven zo mee met mijn verhaal, ik vind het zo knap dat jullie zo aandachtig luisteren en dat jullie beloven om mijn verhaal verder te vertellen.”

Heeft u vriendinnetjes verloren tijdens de oorlog?

‘In het derde oorlogsjaar mochten we geen Nederlandse liedjes meer zingen, zoals het Wilhelmus. Wij hadden een hele leuke juffrouw en op een dag zei ze: “Jongens, zullen we nou even stout gaan doen? We gooien de ramen open en we gaan de liedjes zingen die we niet mogen zingen, lekker hard.” Maar opeens werden de deuren met een klap opengegooid. Er stonden drie Duitse soldaten met een machinegeweer. “Meekomen juffrouw” en “Das ist ein Jude Kind, mitkommen”, riepen ze. Toen moest Truusje ook mee. Als ik eraan denk kan ik nog huilen. De directrice van de school ving ons op en zei: “Wees nou maar niet bang, de juf komt vast morgen terug en Truusje ook”. En inderdaad, de juffrouw kwam de volgende dag terug, maar Truusje is nooit teruggekomen. Haar vader, moeder en broers ook niet. Dat is zo verschrikkelijk en dan krijg je een vreselijke haat tegen de Duitsers. Langzamerhand ebt dat een beetje weg. Wij wisten natuurlijk niet dat Truusje weg zou blijven.’

Wat is een nare herinnering?
‘We hadden een ongelooflijk leuke tante, tante Marie, zij woonde bij ons in. Zij werkte in een kiosk op de Weteringsschans. Op een dag zat mijn tante verschrikkelijk hard te huilen bij mijn moeder.  Die ochtend om 9 uur, de tram reed al niet meer, gingen allerlei mensen naar hun kantoor op de Weteringsschans. Tante Marie zat in de kiosk toen er drie grote overvalwagens kwamen aanrijden. Uit de eerste wagen sprongen Duitse soldaten met hun geweren. Iedereen die daar stond of liep, moest stoppen, tante Marie werd uit het huisje gehaald. Als je niet meewerkte kreeg je een klap. Toen kwam er een tweede vrachtwagen, 30 jonge jongens werden zo neergezet en ter plekke doodgeschoten. De Duitse soldaten schreeuwden: “Allemaal stil zijn. Gucken sie mal!” De dode jongens werden in de vrachtwagen teruggegooid en iedereen mocht weer doorlopen. Bij het Weteringplantsoen staat nu een monument, als ik daar langskom leg ik altijd even mijn hand erop. Door het verhaal van mijn tante vergeet je het nooit meer.’

Welke gebeurtenis is u het sterkst bijgebleven?
‘Op de tweede dag van de oorlog zei mijn moeder tegen mij: “Jennie, jij moet aardappels en bloemkolen gaan halen.” Ik loop naar huis, via het pleintje en plotseling gaat het luchtalarm af. Een stel mannen die bij de schuilkelder staan riepen dat ik snel moest komen, maar ik schreeuwde: “Ik wil naar mijn moeder”, dus ik holde naar huis. Al het eten viel op straat, de vliegtuigen vlogen over. Toen ik thuis kwam gaf mijn moeder mij wat lekkers, ik was zo van streek. Op de eerste dag van de bevrijding heb ik ook hard moeten hollen. We hoorden dat de Canadese soldaten zouden komen op de Dam, dus mijn vriendinnetje en ik gingen erheen. Overal hingen vlaggen, er was vrede. Het was heel erg druk op de Dam. Aan de overkant was een hotel en in dat hotel zaten nog een paar Duitse soldaten, dat wist niemand. Wij stonden te wachten op de Canadezen. Ik keek naar dat hotel en ik zag daar opeens drie Duitse soldaten met een machinegeweer die begonnen te schieten. Voor ons stond een moeder met een kinderwagen die omviel, het baby’tje was dood, dat zag je meteen. Daar moet ik altijd aan denken, dat ik de eerste dag van de oorlog heel hard moest hollen met mijn mandje en dat ik de eerste dag van de vrede heel hard heb moeten hollen, uit angst dat je doodgeschoten werd.’

          

Erfgoeddrager: Emirhan

‘’Ik keek op naar mijn vader en zag dat hij huilde’’

Jan van der Linden ontvangt Elif, Melda, Muhammed en Emirhan van de IJdoornschool gastvrij in zijn huis in Oostzaan. Thee, sap, koekjes, tomaten, kaas en paaseieren staan voor ze klaar… Aan het begin is iedereen nog een beetje onwennig: de interviewers kijken in hun papieren, de fotograaf draait een lens op haar toestel en de notulist draait de dop van zijn vulpen. Maar gelukkig verloopt het gesprek goed, en als Emirhan tegen het einde aan Jan van der Linden vraagt hoe hij eigenlijk zijn vrouw heeft ontmoet, komt er een grote lach op zijn gezicht. Zo’n mooie vraag, vindt ‘ie dat. Hij vertelt dat hij zijn vrouw heeft ontmoet tijdens een dansavond van zijn werk en dat ze inmiddels 55 jaar zijn getrouwd.

 

Hoe reageerde u toen u hoorde dat de oorlog begon?
“Ik was pas 3 dus ik wist helemaal niet wat oorlog betekende. Maar het staat me nog wel scherp voor de geest dat mijn moeder en ik met de trein en de bus naar IJmuiden reisden om mijn vader te zien. Een heel avontuur. Hij was daar gemobiliseerd nadat Nederland zich had overgegeven. Ik herinner me dat we in IJmuiden op een heuvel stonden en in de verte een regiment Duitse soldaten zagen aankomen. Ik keek op naar mijn vader en zag dat hij huilde. Overigens zijn al mijn herinneringen aan de oorlog pas veel later als een puzzel in elkaar gevallen. Mijn ouders vertelden niet zo veel over de ellende om ons heen. Ik speelde tijdens de oorlog vooral met de buurtkinderen op straat, zoals slagbal met de putdeksels als honken. En dan hing een ouder uit het raam om de stand bij te houden en ons in de gaten te houden.”

Had u Joodse vrienden?
“Nee, maar ik hoorde wel over de Joden van mijn tante die vlakbij de Nieuwmarkt woonde, een gezellige buurt waar ook veel Joodse mensen woonden. Rond de Joodse buurt kwam prikkeldraad. Kinderen, vaders en moeders die werden meegenomen door Duitse soldaten. Sommige dachten dat ze op reis gingen en hadden zich netjes aangekleed. In de Bloemenbuurt in Noord waar ik woonde, heb ik het helemaal niet zo slecht gehad. Als wij in het park gingen voetballen, moesten we alleen oppassen dat de smeris onze bal niet afpakte. Ik heb destijds veel moeten rennen.”

Wat merkte u van de oorlog?
“Het gebrom van vliegtuigen die overvlogen op weg naar Duitsland. Mijn vader maakte mij een keer wakker omdat er een vliegtuig was geraakt en de brandende benzine in slierten uit het vliegtuig lekte. Wij zagen het toestel steeds lager boven het Centraal Station vliegen. Later hoorde wij dat het op het Carlton Hotel was gestort in het centrum van Amsterdam. Het was de grootste brand van de laatste honderden jaren. De Duitsers gebruikten het hotel om gevangenen te verhoren. Ik weet ook nog dat ik een keer met mijn moeder op de pont stond, toen het luchtalarm afging. De pont keerde meteen terug naar Noord en wij moesten in de schuilkelder bij het Tolhuis schuilen. Ook op school ging het luchtalarm af. Meteen kwamen moeders uit de omgeving die de juffrouw hielpen met de bange kinderen. Eens vielen de bommen zo dichtbij dat de ramen stonden te rammelen in de sponning. Wij zaten als bange wezeltjes tegen de muur gedrukt. Mijn vader heeft twee voedseltochten gemaakt naar de Wieringenmeerpolder in het noorden van Noord-Holland. Op de tweede tocht werd hij gedwongen om te kijken naar de executie van tien verzetsstrijders die werden doodgeschoten als vergelding voor een aanslag op een Duitse munitiewagen. Dit drama staat bekend als ‘De tragedie van Zijpersluis’.”

Amsterdam Noord. Fotograaf Caro Bonink
Amsterdam Noord. Fotograaf Caro Bonink
Amsterdam Noord. Fotograaf Caro Bonink
Amsterdam Noord. Fotograaf Caro Bonink
Amsterdam Noord. Fotograaf Caro Bonink

Erfgoeddrager: Emirhan

‘Soms moesten we plat op de grond vallen om niet geraakt te worden’

Mevrouw Buijse was negen jaar toen de oorlog begon, ze is nu 86 jaar. Ze woonde toen in de Bestevaarstraat op 7-2 hoog met haar vader en twee oudere zusjes. Eddine, Badreddine, Emirhan van de Boomgaardschool en Glaudia, Diyae, Hadi en Fahim van de Mutatulischool zitten aan de grote ovale kamer in de hoek van de woonkamer. Ze kijken hun ogen uit in het gezellige volle huis op de Admiraal de Ruyterweg. Vooral de muur met de rode bakstenen vinden ze erg mooi. Ze krijgen limonade met een koek. Ondanks de grote groep stelt iedereen netjes om beurten zijn vraag. Aan het einde van het interview laat mevrouw ook nog een oude knijpkat en oude lucifers rondgaan.

Kende u mensen die in het verzet zaten?
Ja. Ikzelf, mijn zus en ook mijn vader zaten in het verzet. Ik was pas negen jaar maar ik hielp mijn zes jaar oudere zus al. Ze kon heel goed typen en ze heeft illegale krantjes getypt. Ik moest dan een stapel wegbrengen en iemand anders bracht ze weer rond. Henk, een jongen van 22 jaar, zat ook in het verzet en op een dag moest hij spullen brengen naar Friesland. Mijn zus durfde niet mee en vroeg toen aan mij of ik mee wilde en ik zei meteen ja. Ik moest mee als zijn beschermengel. Dat werd een heel spannende tocht, we gingen helemaal langs de oorlogslinie op weg naar Friesland, op een fiets met strobanden.  We werden onderweg vaak beschoten door Engelse vliegtuigen, die doken dan naar beneden en schoten op de Duitsers die daar op die landwegen reden. Maar wij fietsten daar ook. Soms moesten we plat op de grond vallen om niet geraakt te worden. Ook ging ik op de fiets langs de boeren voor aardappelen. Een keer werd ik staande gehouden door de Duitsers. Gelukkig zei een hele aardige meneeri: “Kom maar achter mijn rug staan, dan zien ze je niet”. Ik bracht de aardappelen naar zijn huis en ik mocht ze komen ophalen als er geen controle meer was.

Was u vaak bang?
Ja, toen Henk en ik werden aangehouden. Ik sprong meteen van mijn fiets zoals me was verteld. De Duitse politie schreeuwde: “Wat zit er in die koffer?”. Ik stond te trillen maar ik deed alsof er niets aan de hand was. Mijn kleren zaten erin maar Henk had zelf allemaal verboden dingen bij zich. Wat precies mocht ik niet weten, dat was te gevaarlijk. Toen was ik heel bang. Maar we mochten toch doorrijden! We waren blij, want Henk was er niet levend vanaf gekomen als hij gepakt was. Ik heb nooit geweten wat hij allemaal bij zich had. Ik bleef in Friesland achter en Henk is alleen terug gegaan. Hij is toen weer gepakt. Hij heeft later verteld dat hij er aan de voorkant van het politiebureau inkwam en er aan de andere kant weer uit was gelopen. Hij heeft heel veel geluk gehad.

Heb je nog wel leuke dingen gedaan in de oorlog?
Soms, want er was niet veel om mee te spelen. De Duitsers hadden ons land echt leeggeroofd. Thuis hadden we nog wel wat spelletjes. Mijn vader maakte mooie puzzels. Hij maakte ook wel spelletjes van papier en we speelden buiten, want er stonden nog helemaal geen auto’s in de straat. Ik weet nog dat op nummer 13 op één hoog NSB-ers woonden. Dan ging ik met de buurtkinderen aanbellen en roepen naar die NSB-ers. Maar ze reageerden natuurlijk niet.

Er gebeurde natuurlijk vreselijke dingen zoals de razzia’s maar soms gebeurde er ook wel iets goeds. Want op een avond was er een Duitser in de gracht gevallen en die heeft onze juf eruit gehaald, dat kan ik me goed herinneren.

Ik zou jullie nog wel een belangrijke les willen meegeven: “Respecteer elkaar. Jij gelooft misschien in Allah of in Boedha en ik in Jezus, maar dat maakt niks uit. Je bent allemaal een mens, dus ga in liefde met elkaar om en hou van andere mensen net zoals je van jezelf houdt”.

Fotografie: Saskia Gubbels

 

Contact


Heb je een vraag aan ons? Wilt u meedoen als verteller, als basisschool, of een bijdrage leveren door een interview te begeleiden? Neem contact op, we helpen graag verder.

Christine: +31 6 816 834 18

NL41 TRIO 0254 753892