‘We zijn nog steeds dikke vrienden’

Sumit, Princess, Ivana en Maher hangen aan de lippen van meneer Simon Italiaander zodra hij begin te vertellen. Hij is te gast bij hen op De Visserschool in Amsterdam West. Meneer Italiaander heeft boeiende verhalen over zijn onderduikverleden, die hij pas vier jaar geleden te weten is gekomen. Simon was de eerste in Nederland die struikelstenen voor zijn ouders heeft laten plaatsen.

Waarom moest u onderduiken?
‘In de loop van de oorlog werd het steeds moeilijker voor joodse mensen. Ze werden opgepakt om te gaan ‘werken’ in het oosten van Europa. Over gaskamers wisten we nog niets. Sommige familieleden gingen al onderduiken. Mijn ouders hadden een sper, dat was een bewijs waardoor je niet werd opgepakt. Ze verkochten namelijk groente en fruit aan winkels en waren zo onmisbaar voor de voedselvoorziening aan joodse winkeliers. Van de een op de andere dag was die sper niet meer geldig. Ze vonden een onderduikadres, maar zijn op de dag voor vertrek verraden door een joodse vrouw, die daarvoor na de oorlog ter dood is veroordeeld. Voor het verraden van een jood kreeg je in die tijd zeven en een halve gulden. In paniek gaven mijn ouders me aan bevriende buren, de familie Vogel die ook op de Admiraal de Ruijterweg woonden. “Let op Simon, we vertellen nog wel waar we zitten,” zeiden ze. Maar ze zijn nooit meer teruggekomen.’

Hoe kwam u uw onderduikgeschiedenis te weten?
‘Frank, de zoon van de familie Vogel had een foto van mij gezien en aan zijn ouders gevraagd wie dat jongetje was. Hij kreeg daar nooit een goed antwoord op. Pas toen hij de spullen van zijn overleden ouders ging opruimen, kwam hij een brief tegen van mijn vader waarin zoveel stond dat mijn ouders mij niet meer zouden komen ophalen. Die zoon heeft dat briefje op het digitaal joods monument laten plaatsen. Mijn kleinzoon maakte me daarop attent. Hoe kwam dat briefje daar? Ik heb met de mensen van dat monument gebeld. De volgende dag al kreeg ik een brief van Frank Vogel. De witte vlek in mijn geschiedenis was vanaf dat moment ingevuld. We zijn nog steeds dikke vrienden. Hij is nu ook dik in de zeventig.’

Hoe ervaarde u de hongerwinter?
‘Ik had hongeroedeem, zo’n opgezwollen buik. In de meidagen van 1945 waren er voedseldroppings door de geallieerden. Dat was hoofdzakelijk meel en suiker. Daarvan heeft mijn onderduiktante brood van gebakken. Jarenlang heb ik alleen maar witbrood met suiker gegeten. Dat vond ik heerlijk, het was als gebak. Tegenwoordig kan ik helemaal niet goed tegen witbrood en suiker, haha.’

Waar liggen de struikelstenen van uw ouders?
‘Die liggen op de Admiraal de Ruijterweg, voor nummer 181. Ze liggen daar sinds 1999 en het waren de eerste in Amsterdam. De gemeente had daarvoor niet erg goed meegewerkt. Dat is wel veranderd inmiddels. Ze liggen nu door de hele stad. Normaal waren we daar wel langs gegaan, maar daar is nu geen tijd voor. Waar ik nu woon, woonden ook veel Duitse joden. Daar liggen er ook heel veel.’