‘We hoorden op school niets over slavernij’

Mella, Quinten, Elvia en Mohamed lopen vanaf de Admiraal de Ruyterschool naar Esmee Schalkwijk om haar vragen te stellen over haar leven. In huis liggen zakjes met pepernoten op tafel. De leerlingen passen precies met z’n vieren naast elkaar op de bank.

Heeft u een goede jeugd gehad?
‘Wij hebben een fantastische jeugd gehad en ik had één van de liefste vaders ter wereld. Hij was altijd bezorgd over zijn kinderen en zijn vrouw en we hadden een leuke tijd met elkaar. Ik woonde in een heel klein dorpje, Paranam genaamd, waar bauxiet voor aluminium werd verwerkt. Het dorp was één grote familie, iedereen was betrokken bij elkaar. Als ik bijvoorbeeld iets had gedaan wat niet mocht, dan had mijn moeder het via de buurvrouw al gehoord voor ik thuiskwam.
Mijn vader had een Indiaanse moeder en een Creoolse vader. Hij is zelf in Paramaribo geboren. De overgrootmoeder van mijn vader is in het binnenland van Suriname geboren, maar dat dorp bestaat niet meer.’

Sprak u op school Nederlands of Surinaams?
‘Alleen Nederlands. Er mocht geen Surinaams gesproken worden, dan kreeg je straf. Ik was zelf niet zo opgevoed met Surinaams; wij spraken thuis Nederlands. Bij anderen thuis hoorde je soms wel Surinaams. We hoorden op school ook niets over slavernij. Pas in Nederland las ik daar boeken over en kwam ik erachter hoe vreselijk het was. Wat mensen allemaal hebben meegemaakt. Daar schrok ik van. Ik dacht: in ons land? Dat we dat niet wisten! Gisteren hoorde ik op het journaal dat het kabinet geld gaat geven. Een meneer vertelde op tv dat zijn betovergrootmoeder een slavin was geweest en dat ze thuis nooit over slavernij mochten praten.’

Hoe was het de eerste keer in Nederland voor u?
‘Toen ik in Nederland kwam, was het heel anders met Surinamers onder elkaar, dan hoe het nu is. Bijvoorbeeld met Kerst kwamen alle Suirnamers, ook uit Groningen, naar Amsterdam om het kerstfeest mee te maken. Nu heb je wel keti koti, dat is ook leuk, daar zie je ook heel veel Surinamers. Ik ben de afgelopen tien jaar niet meer terug geweest in Suriname. Ik heb wel veel reizen gemaakt, naar Bali, China, Honkong, Zuid-Afrika. Maar niet naar Suriname, en dat vind ik niet erg, ik blijf liever hier, er is daar nu veel ellende.’

Wat deed u in Nederland voor werk?
‘Ik ben directie-secretaresse geweest bij een grote uitgeversmaatschappij. En ik heb oudere mensen begeleid. Toen in 1970 iedereen verplicht was een bankrekening te hebben – daarvoor bewaarden sommige mensen gun geld nog in een ouwe sok – ben ik daarbij gaan helpen. Ik help nu een paar dames met hun correspondentie, maar ik ga er binnenkort mee ophouden. Mijn tijd in Nederland was een mooie tijd. Mijn twee kinderen en mijn kleinkinderen zijn hier geboren.’