‘Soms zeiden de Japanners dat we geen eten zouden krijgen’

Voordat wij, Yasmine, Noor, Imane en Maroua van de Nieuwe Havo in Amsterdam, begonnen met ons interview met Anne-Ruth Wertheim, keken we naar een documentaire die zij zelf had gemaakt. We waren best zenuwachtig in het begin, maar dat was snel voorbij. Onze eerste indruk van haar was dat ze er heel lief uitzag en verder was ze zeer vriendelijk. Mevrouw Wertheim is geboren in Jakarta en op haar 18^e naar Nederland gekomen.

Begreep u destijds goed wat er gebeurde toen Japan Indonesië binnenviel?
‘Je moet je voorstellen dat je 7 jaar oud bent en er komt een oorlog, je weet dan niet wat er gebeurt. Ik woonde in een groot huis en we hadden Indonesische bedienden en mijn leven was goed. Als ik er achteraf over nadenk dan waren we best verwend, onze bedienden deden alles voor ons. Het was allemaal heel gewoon dat we zelf niets hoefden te doen.’

Denkt u nog veel aan de tijd die u in het Jappenkamp doorbracht?
‘Ja, ik ben na de oorlog daarom ook in therapie gegaan. En mijn moeder praatte altijd met ons erover. We kregen destijds allemaal bevelen van de Japanners. Soms zeiden ze dat we geen eten zouden krijgen of dat we straf kregen en met de stok geslagen zouden worden. Dat waren traumatische gebeurtenissen. Mijn moeder die mij eigenlijk moest beschermen, wist zelf ook niet goed wat er gebeurde. En dat is als kind heel eng. Zo heb ik een trauma opgelopen, omdat je niet echt wist wat er eigenlijk gebeurde. Het waren allemaal trauma’s, maar als je daar direct over praat dan wordt het minder. Er blijven wel littekens over.’

Kunt u uw ervaring delen over het kamp?
‘Ik wil graag erover vertellen, want ik hoop eigenlijk dat jullie gaan zorgen dat er geen oorlog meer komt. Ik wil laten zien dat racisme niet alleen tegen mensen met een donkere of getint huidskleur is gericht, maar ook tegen witte mensen. Mensen moeten ophouden om te kijken hoe donker of hoe licht iemand is. In Indonesië was het zo dat de Nederlanders soms een grootouder hadden die Indonesisch was. Als er een baby werd geboren, ze zeiden ze ‘Hee, het kindje krijgt donkere ogen en donker haar’. Mensen die half, kwart of een heel klein beetje Indonesisch waren, werden nog voor dat de Japanners binnenkwamen, dus voor de oorlog, ook gediscrimineerd.’

De leerlingen van de Nieuwe Havo hebben zelf het interview uitgewerkt.