‘’s Nachts hoorde je keihard tiktiktiktik, de volgende dag gingen we verzamelen’

Negen jaar was Herbert Gunst toen de oorlog begon. Na eerst een gesprek in een klaslokaal op de Visserschool vertelt hij tijdens een wandeling naar zijn ouderlijk huis aan Ojay en Tamara verder over wat er zoal in de buurt gebeurde tijdens de oorlog. Zijn vrouw Ans wandelt mee en heeft in haar tas iets meegenomen dat Herbert vroeger verzamelde.

Wat vond u van de oorlog?
Ik vond het een rare en ook spannende tijd. Raar, omdat we maar halve dagen school hadden. De Duitse soldaten hadden sommige scholen ingepikt. De leerlingen werden dan bij een andere school gestopt, waarbij de ene helft alleen in de ochtend les had en de andere de middag. Dat was dus wel anders en raar. Maar ik kon wel gewoon buiten spelen. Amsterdam was veel kleiner in die tijd. Bij de Hoofdweg was een landje waar toen nog geen huizen stonden. Dat noemden we het Hoofdweglandje, daar konden we lekker spelen. Jatten we bij de groenteman aan de Jan Evertsenstraat een aardappel en die gingen we dan op een zelfgestookt vuurtje op het landje warm maken. Dat smaakte naar niks, maar het was wel avontuur.

Bent u wel eens opgepakt?
Ik ben niet Joods, dus het risico om naar een concentratiekamp te moeten liep ik niet. Wel werden  jonge mannen opgepakt voor dwangarbeid. Ook mijn vader kreeg op een dag een oproep en als je dan niet kwam, kreeg je straf. Per boot werd hij over de Zuiderzee, dat nu het IJsselmeer heet, naar het oosten van het land gebracht om daar loopgraven aan te leggen en versperringen te bouwen om de Engelse bevrijders tegen te houden. In het begin hadden we nog wel contact, later kon dat niet meer omdat de brug over de IJssel weg was. Uiteindelijk werd hij daar wel eerder bevrijd dan wij in Amsterdam. Daar duurde de oorlog langer.

Heeft u Duitse soldaten gezien?
Op het Balboaplein, vlak naast mijn huis, oefenden de Duitse soldaten met nepgranaten. Er knalde wel iets, maar ze waren dus niet echt. Ook marcheerden ze naar het Hoofdweglandje om daar te oefenen met schieten, op schietschijven. Wij stonden toe te kijken en wilden graag na afloop de lege patronenhulzen hebben. Ze vonden dat maar niks en jaagden ons weg. Maar als jonge jongen spaarde je dat soort dingen graag. Zo ging ik de ochtend na een luchtaanval granaatscherven verzamelen; ik heb er enkele bewaard. Je hoorde ze ’s nachts vallen, tiktiktiktik. Moet je kijken hoe groot ze zijn; die wil je niet op je krijgen, he.

Wat deed u als er zo’n aanval was?
Dan gingen we met de buren van een, twee en drie hoog schuilen in de hal beneden. Ik nam een koffertje met speelgoed mee, mijn vader een tas met papieren en geld. Stond je met al die knallen om je heen te wachten of er wat gebeurde. We hebben nooit weg moeten rennen. Eigenlijk denk ik nu dat het niet zo slim was om daar te staan. Wat zou je doen als er iets voor of op het huis ontplofte?  Maar ja, wat moest je anders?