‘Opeens vielen er twee bommen vlakbij ons huis. Dat was een verschrikking’

Pal naast de dependance van basisschool Strijp Dorp aan de Koenraadlaan in Eindhoven woont Nol Kramer (91) samen met zijn vrouw in een appartement. Hij woont al zijn hele leven in deze wijk en hij wil Jens en Zaakir graag vertellen over wat hij in de oorlog allemaal heeft meegemaakt.

Wat herinnert u zich van het begin van de oorlog?
‘Ik was een jongen van 8 jaar en heb de Duitse troepen zien binnenkomen via de Kastanjelaan en de Zwaanstraat. Via het Klokgebouw reden ze richting het noorden. Ik zie de Duitse soldaten nog zo zitten met hun geweren in de aanslag. In een lange sliert reden ze voorbij, met een groot kanon achterop de tank. De soldaten droegen helmen en waren uitgerust met veel munitie.

Er kwamen steeds meer troepen uit Duitsland, de zogenoemde bezettingstroepen. Kinderen moesten uit de scholen, paters moesten uit hun kloosters. De Duitsers namen de openbare gebouwen in beslag. Ik zat op school aan de Kootwijkstraat maar wij moesten verkassen naar een oude koeienstal waar wij toen les gekregen. Andere kinderen kregen les in een voetbalclubhuis of in een schapenstal.’

Wat er gebeurde er op de locatie van onze school Strijp Dorp aan de Apeldoornstraat?
‘Op die plek zat vroeger de Philips Kleuterschool. Deze school werd door de Duitsers gebruikt als opslagruimte, onder meer voor heel veel pakken zilverpapier. De Engelsen en Amerikanen gooiden het zilverpapier vanuit de lucht naar beneden om Duitse radars te misleiden. Ze hoopten hiermee de locatie van de vliegtuigen geheim te houden. Maar sommige pakken gingen niet open en vielen op straat. De Duitsers brachten die pakken allemaal naar de kleuterschool.’

Bent u zelf gewond geraakt in de oorlog of hebt u bekenden verloren?
‘Gelukkig ben ik zelf niet gewond geraakt en mijn familie ook niet. Onze overbuurjongen is helaas wel gesneuveld. Hij zat bij ‘de ondergrondse’. Dat heette: de Partizanen Afdeling Nederland. Deze jongeman smokkelde piloten vanuit Nederland naar België, Frankrijk en Zwitserland. Terug in Eindhoven wilde hij de Amerikanen waarschuwen voor een groot kanon in de Frankrijkstraat. Hij droeg een Duitse helm en toen hij zijn hoofd bovenuit de tank stak, werd hij doodgeschoten.

Ik weet ook dat er bij bombardementen op 19 september 1944 – één dag na de bevrijding van Eindhoven – hier in de buurt verschillende doden zijn gevallen. Ik kan me nog herinneren dat het avond was en opeens vielen er twee bommen vlakbij ons huis. Een bom op de hoek van de Halve Maanstraat en de Sparrenstraat en een bom op de hoek van de Koenraadlaan en de Eikenstraat. Dat was een verschrikking. Twee harde knallen en toen was het over.’

Bent u bang geweest tijdens de oorlog?
‘Ik kan met niet herinneren dat ik echt angstig ben geweest, maar je was wel continu op je hoede. Een spannend moment was het eindbombardement in januari 1945. Tijdens het Ardennenoffensief werd het vliegveld gebombardeerd. Mijn vader riep hard: ‘Naar binnen, naar binnen’. We hadden geen schuilkelder maar moesten in de gang staan om te voorkomen dat we geraakt zouden worden door kapotte ruiten. We voelden de grond trillen door de bombardementen. Ik herinner me nog dat de helft van een bom in de speeltuin lag. De bom was niet versplinterd. Zo slecht was het Duitse materiaal.’

Heeft uw familie onderduikers in huis gehaald?
‘Geen onderduikers maar wel evacués. Het ging om een familie uit het Betuwse Driel. Een vader, moeder, twee dochters en een zoon. Tijdens de Operatie Market Garden werd er in de Betuwe flink gevochten om de bruggen. Een pater-kapuchijn uit de buurt zei tegen mijn vader: Ik heb een gezin dat ondergebracht moet worden, kan dat bij jullie? Wij woonden met z’n achten in een huis met vier slaapkamers en daar kwamen toen vijf personen bij. Met z’n dertienen in één huis, dat kunnen jullie je niet voorstellen hè? Negen maanden lang hebben ze bij ons in huis gewoond en toen gingen ze naar een grote boerderij in Driel. Terug naar huis kon niet meer. Hun woning was kapotgeschoten door de Poolse luchtmacht.’