‘Mijn ouders gaven me aan bevriende buren’

Simon Italiaander (1940) vertelt zijn verhaal aan leerlingen van de Rosa Boekdrukker bij fotograaf Shirley thuis. Zij woont vlakbij de school én bij zijn ouderlijk huis aan de Admiraal de Ruyterweg. Aan de keukentafel, met uitzicht op het balkon waar hij als dreumes speelde, stellen Nahla, Suzie, Inas en Ayman uit groep 7 hun vragen. Ook gaan ze de struikelstenen van zijn ouders bezoeken. De poetsdoek gaat mee.

Kunt u uw ouders nog herinneren?
‘Nee, alleen van foto’s en door verhalen van anderen ken ik ze. Vanaf het moment dat ik me dingen kan herinneren was ik al ondergedoken bij andere mensen. Wat ik toen heel normaal vond. Ik wist ook niet dat ik ‘ondergedoken’ zat. Ervoor woonde ik met mijn ouders hier aan de Admiraal de Ruyterweg op nummer 181-1. Ze woonden hier omdat mijn vader en grootvader bij de Markthallen aan de Jan van Galenstraat werkten. Vanaf daar verkochten ze groente en fruit aan de Joodse mensen van de groentewinkels. Joden mochten toen alleen bij Joden kopen. Toen in de loop van de oorlog de meeste Joden waren weggehaald, was er niets meer te verkopen. Mijn ouders wilden onderduiken, ze hadden al een adres, maar voordat ze daar naartoe konden, werden ze opgepakt. Mij hebben ze aan de bevriende buren weggegeven.’

Wat gebeurde er toen met u?
‘De buren konden me niet houden, omdat er op hun trap NSB’ers woonden. Via mensen die onderduikers hielpen kwam ik op een adres in Haarlem. Toen zij zelf een kind kregen, moest ik weg. Toen kwamen twee mensen langs, die zeiden dat ze even met me gingen wandelen. Zij hebben me op de fiets ‘ontvoerd’ naar Alkmaar om daar verder onder te duiken. Hun zoon heette ook Simon, dus werd ik Sjimmie genoemd. Daar ben ik gebleven tot na de Bevrijding. Deze familie is altijd een familie voor me gebleven. We hebben nog steeds contact.’

Heeft u een trauma van de oorlog?
‘Ik denk het niet. Ik lig er niet wakker van, al is er veel gebeurd, ook na de oorlog. Ik was in de oorlog nog zo jong dat ik het niet als iets vreemds heb gezien. Als geen normale jeugd. Zelfs dat ik niet buiten mocht spelen, omdat dat te gevaarlijk was. Dat het geen normale jeugd was, ging ik pas denken toen ik een jaar of twaalf was. Niemand vertelde me na de oorlog, ik was toen vijf, dat mijn ouders op een gruwelijke manier waren vermoord. Dat hoorde ik pas jaren later. Ze zijn in Auschwitz vermoord. Mijn moeder meteen bij aankomst, mijn vader heeft nog wat maanden moeten werken. Voor hen liggen sinds 4 mei 2009 struikelstenen voor mijn ouderlijk huis; de eerste steentjes van Amsterdam. We gaan ze zo bekijken en jullie mogen ze weer goed oppoetsen.

Na de oorlog kwam ik bij familie hier wonen en ging ik naar de Coppelstockschool aan de Pieter van der Doesstraat. Overigens werd op school helemaal niet gepraat of lesgegeven over de oorlog. Ook niet op het Barlaeus, mijn middelbare school. Mijn ‘nieuwe’ ouders kregen nog een dochter; mijn zusje noem ik haar. Het was niet heel fijn in dat gezin. Mijn nieuwe ouders gingen ook scheiden. Dat gebeurde in die tijd nog niet zo vaak. Ik heb later gelukkig een hele lieve vrouw ontmoet, waarmee ik heel lang ben getrouwd totdat ze vorig jaar overleed.’

Wat voor cijfer geeft u uw leven?
‘Het is niet ideaal geworden, maar ik geef het toch een acht. Dankzij mijn vrouw. Dus uiteindelijk ben ik wel blij dat mijn ouders mij hebben gemaakt en toen het gevaarlijk werd weg hebben gegeven. Maar voor alle nare dingen daarna, moet ik toch twee punten van de tien afhalen. Die oorlog gaat nooit weg. En er is ook niet veel voor nodig tot er weer een wereldoorlog komt. Later zeggen we misschien over nu: hadden we dit toen maar niet zo laten gebeuren. Als ik op tv kinderen in Oekraïne tussen het oorlogspuin zie spelen denk ik: nu lijkt het leuk, als kind, spelen tussen de stenen. Later krijgen ze daar last van. Zoals ik.’