‘Kacheltjes ruilen’

Simon van Blokland was vijf jaar toen de oorlog begon. Zijn vader had een smederij, waar hij al op vroege leeftijd meewerkte. Meneer Blokland vertelt over de Hongerwinter. We horen ook zijn indrukwekkende verhaal over de jacht van de Duitse politie op zwarthandelaren, waarbij het vierjarige meisje Annie Meijer om het leven kwam.

Was u bang tijdens de oorlog?
“In de oorlog zat de Duitse politie in het Koloniaal Instituut — tegenwoordig het Tropenmuseum. Ik herinner me dat de Duitsers vaak schietend uit de Jodenbreestraat kwamen. Toch waren we niet bang, we raakten eraan gewend en hoorden het bijna niet meer. Het ging de Duitsers om zwarthandelaren. Die gooiden dan snel hun sigaretten en andere spullen weg. En wij, van die kleine knaapies, gingen er achteraan, pakken wat we pakken konden. Het was eigenlijk levensgevaarlijk. De dochter van huisvrienden van mijn ouders, Annie Meijer, is toen neergeschoten. Ze is bij ons de smederij ingedragen en van daaruit is ze naar het Binnengasthuis gebracht. Ik heb het gezien en kan het me nog goed herinneren. Maar ik begreep niet echt wat er om me heen gebeurde, ik zag alles met de ogen van een kind.”

Hoe kwam u aan uw eten?
“Mijn vader zorgde voor eten. Hij had een smederij en maakte noodkacheltjes, hele kleine kacheltjes waar je stukjes hout in gooide en dan op kon koken. We ruilden de kacheltjes voor brood, aardappelen, meel. Mijn ouders hadden vier kinderen toen de oorlog uitbrak en in de oorlog zijn er nog twee geboren, we zaten dus op een bepaald moment met z’n achten aan tafel. Acht monden om te voeden. In de winter van 1944 was ik met mijn broer twee maanden op de boerderij van mijn opa in Castricum. Daar was wel voedsel. Er woonden neven en nichten van ons in die buurt, want mijn moeder kwam ook uit een groot gezin. Mijn moeder kwam ons voor de kerst van 1944 weer halen. Samen met een oom, een broer van mijn moeder, zijn we van Castricum helemaal naar Amsterdam gelopen. We vertrokken ’s middags en kwamen ’s avonds laat pas thuis.”

Hoe was de Bevrijding voor u?
“De Bevrijding kan ik me nog goed herinneren. Ineens was er een hoop geschreeuw en werden er vlaggen uitgestoken. Het was feest. Ik weet ook nog dat we een buurmeisje hadden dat stout geweest was volgens de burgers, de goede burgers, ze had een Duitse vriend gehad. We noemden haar een moffenhoertje. Ze werd kaalgeschoren. Ik vond dat heel erg.”