‘Ik moest naar een ander kamp, zonder mijn broer’

Niki, Lowie, Anouk en Jefta van het Novalis College in Eindhoven spreken Anton Stephan (1933) die in Bandoeng is geboren. Meneer Stephan is tijdens de oorlog in veel kampen geweest. Het was een zware tijd voor hem. Later is hij naar Nederland gekomen.

Hoe begon de oorlog voor u?
‘Mijn vader was een officier bij de KNIL (Koninklijk Nederlands-Indisch Leger). Op tweede Kerstdag 1942 werd hij opgeroepen om Tarakan (een eiland bij Borneo) te beschermen vanwege de grote oliehaven. Helaas verloren ze de strijd en overleed hij toen ik 9 jaar oud was.’

Kunt u wat vertellen over uw tijd in de verschillende kampen?
‘Ik werd met mijn broer en moeder naar een vrouwenkamp in Semarang gebracht. Als er iets niet leuk was aan dat kamp, was het de vieze pap die je te eten kreeg. Na een tijdje werd ik met de andere jongens weggehaald en naar een jongenskamp gebracht. Als je daar ook maar een beetje eten vond, dacht je: ga ik het delen of niet? Later werd ik nog in een ander kamp geplaatst zonder mijn broer. Ik deed wat er van mij gevraagd werd om zo min mogelijk van de oorlog mee te krijgen. Toen ik werd vrijgelaten, pakte ik een trein, maar werd weer naar een ander kamp gebracht. Uiteindelijk vond ik mijn moeder en mijn broer weer terug.’

Hoe was het na de oorlog?
‘Mijn moeder had een nieuwe relatie gekregen. Ik vond het een leuke man en zag hem eigenlijk meteen als vader. Mijn stiefvader wilde graag in Indonesië een plantage beginnen, maar we moesten het land uit, dus vlogen we naar Nederland. We verbleven in een pension in Gelderland. Ik moest naar school, maar had in Indië slecht les gehad waardoor ik bij veel jongere kinderen in de klas kwam te zitten. Mijn stiefvader vond dat ik naar de middelbare school moest, en door zelfstudie is dat me ook gelukt. In 1948, toen ik 15 jaar was, verhuisde ik met mijn moeder en stiefvader naar Suriname. Toen we daar aankwamen vond ik het er erg armoedig uitzien. De huisjes van de slaven stonden er nog, ik vond dat erg lastig om te zien.’

Hoe gaat het nu met u?
‘Ik ben uiteindelijk naar Nederland gegaan om te studeren in Delft. Het was een opluchting toen alles voorbij was… Het gaat nu goed met me, ik woon in Eindhoven met mijn vrouw. Ik geef graag gastlessen op scholen om mensen mijn verhaal te vertellen.’

De leerlingen van het Novalis College in Eindhoven hebben de teksten geschreven en de foto’s gemaakt.