‘Het is niet alleen míjn koloniale achtergrond, maar ook óns koloniale verleden’

Als Irene Gefferie in Zoom in beeld verschijnt, groeten Sheverely, Andrea en Yasmina haar hartelijk. Eerst gaat het over de coronatijd en er is een kennismaking. “Kennismaken is heel belangrijk,” zegt Irene. “Dan krijgen we vertrouwen in elkaar en kunnen we met elkaar in gesprek gaan.” Yasmina vertelt dat haar moeder van de Filipijnen komt, haar vader uit Marokko. Andrea’s ouders zijn geboren in Ghana en Sheverely’s ouders zijn Surinaams. Irene Gefferie is geboren in Paramaribo en vertelt over haar zorgeloze jeugd, waarin ze als oudste kind van twaalf met liefde haar alleenstaande moeder hielp met de verzorging van haar twaalf broertjes en zusjes. Al snel komt het gesprek door een vraag van een student op een serieuzer onderwerp: racisme.

Heeft u wel eens discriminatie meegemaakt in Suriname of in Nederland ?
‘Jawel, dat merkte je al vroeg genoeg. Ook in Suriname. We waren daar wel in de meerderheid, dus je stoorde je er niet aan. In Nederland heb ik discriminatie meegemaakt maar ook racisme en dat is niet prettig natuurlijk. Zo is er een keer op de Rozengracht vanuit een auto naar me gespuugd en geschreeuwd. Of ik merkte dat er in een overvolle bus niemand naast mij kwam zitten. Dan vroeg ik me af: waar ligt dat aan? Al gauw genoeg had ik door dat ik teveel was, dat het om mijn kleur ging, om mijn afkomst. Op de opleiding voor detailhandel had ik ook een leraar die op een heel vervelende toon tegen me praatte en allemaal rare dingen zei over zwarte mensen. Dan vroeg ik me af: waarom legt hij dat zo uit? Toen heb ik een brief geschreven waarin ik precies zei waar ik me gediscrimineerd voelde en waar er sprake was van racisme. Ik heb de brief tijdens een les voorgelezen. Hij vond het niet prettig ermee geconfronteerd te worden. Maar ik dacht: ik laat me niet klein maken. Dat zou niet zo moeten zijn natuurlijk. We moeten met elkaar samen leven, het moet van beide kanten komen. Word ook nooit boos als je racistisch wordt behandeld, maar blijf vriendelijk. Laten we liefde gebruiken als wapen. Dat wil ik jullie meegeven.’

Heeft u die pijn van toen meegenomen of achtergelaten?
‘Tijdens mijn studie Sociaal Cultureel Werk vroegen ze of ik wel eens pijn heb gehad. Ik zei van niet. Omdat ik altijd voor mezelf opkwam, dacht ik dat die pijn niet bestond. Tijdens mijn opleiding leerde ik pas wat die pijn inhield en ben ik me er veel bewuster van geworden. Als mensen rare, racistische dingen tegen me zeiden, of anders naar me keken, ging ik die mensen observeren, naar ze luisteren. Om te begrijpen waarom ze dat deden. Ik leerde dat een deel van de Nederlandse bevolking helemaal geen weet heeft van haar koloniale verleden. Ze zijn zich er niet bewust van. Maar het is niet alleen míjn koloniale achtergrond, het is óns koloniale verleden. Ik leerde toen ik jong was dat witte mensen superieur zijn en ik minder. Maar zo moet het niet zijn. Gelijkheid, gelijke kansen, dat moeten we allemaal hebben, zodat we ons ook zo kunnen profileren: niet als witte vrouw, niet als zwarte vrouw, maar als mens. Zodat je met liefde met elkaar om kunt gaan. Nu leren kinderen op de basisschool niks over de koloniale geschiedenis. Dat zou moeten veranderen. Kinderen moeten weten waar ze vandaan komen.’

Als u nu terugkijkt op alles, bent u dan blij met de ervaringen van vroeger?
‘Ja, ik ben heel blij met wat ik allemaal heb geleerd. En dat ik het kan overdragen. Ik zou tegen jullie willen zeggen: haal uit het leven wat je eruit kunt halen. Wees onafhankelijk en blijf leren. Je hele leven lang. Dat is je kracht en maakt je leven succesvol. Ik hoop echt dat als ik jullie over een tijd tegenkom, dat jullie dan zeggen: ‘Mevrouw Gefferie, ik ben geslaagd!’