‘Herman Elteschool: suiker sparen voor papa’

No’omi Rinat-Tal zat als jong meisje op de joodse Herman Elteschool. In de oorlog verdwenen steeds meer kinderen uit haar klas. Zij, haar ouders, tweelingzusje en broer werden in 1943 ook naar het concentratiekamp gestuurd. No’omi overleefde het kamp. Na de oorlog emigreerde ze naar Israel. In 2012 kwam ze nog één keer terug naar de Derde Daltonschool om een plaquette te plaatsen ter herinnering aan de vermoorde kinderen en onderwijzers van de Herman Elteschool.

U groeide op in een Joods gezin, veranderde uw leven meteen toen de oorlog begon?
“Ons leven op school ging gewoon door. Ik zat met mijn tweelingzusje Ruth Jetta in dezelfde klas. We hadden lange schooldagen en speelden tikkertje, verstoppertje en ‘bok-bok-berrie’ in de pauze. Over de oorlog werd niet gesproken. Langzaamaan verdwenen steeds meer kinderen uit de klas. Je zag het, maar we praatten er niet over. Er moest geleerd worden.

Vanaf 1942 moesten we de Jodenster dragen. Ik weet nog goed dat mijn vader zei dat ik daar trots op mocht zijn. We kochten de sterren en ik mocht ze zelf uitknippen, netjes langs de stippellijntjes. Dat vond ik wel een leuk werkje.
Buiten spelen werd steeds moeilijker. We mochten niet meer onze speeltuin en het park in. Boos was ik daar wel over. Maar je accepteert het. We moesten wel.”

Vierden jullie nog verjaardagen?
“In 1943 heb ik met mijn tweelingzusje nog suiker gespaard voor vader. We wilden borstplaatjes (suikergoed), voor zijn verjaardag kopen. Dat kon niet met geld, maar je kon bij de bakker wel een stukje borstplaat krijgen als je genoeg suiker had om het tegen te ruilen. Mijn zusje en ik deden de suiker toen niet in onze yoghurt, maar bewaarden de suiker in een zakje.

Papa’s verjaardag hebben we niet gehaald. Voor die dag werden we door de Duitsers uit ons huis gehaald. Vader en mijn tweelingzusje hebben het concentratiekamp niet overleefd.”

Kwam u na de oorlog terug in Amsterdam?
“Samen met mijn broer en mijn moeder kwam ik in 1945 terug in Amsterdam. Pas veel later zijn mijn broer en ik op zoek gegaan naar onze oude klasgenootjes van de Herman Elteschool. De meeste kinderen uit onze klas en alle onderwijzers zijn vermoord. Op 13 maart 2012 vertelden mijn broer en ik daarover op de Derde Daltonschool, aan de kinderen die nu iedere dag hun lessen volgen in onze oude klaslokalen.”