‘Een van de Amerikanen gaf me zijn bajonet, dat maakte indruk op mij’

Op een koude januaridag rijden Luuk, Bran en Alethia vanuit basisschool de Talisman richting Vitalis Berckelhof, waar Ben Clevers (bijna 95 jaar) woont. Hij is de overgroot-opa van Luuk, maar Luuk heeft hem nog nooit over de oorlog gesproken. Ze vinden het alle drie een beetje spannend; hoe gaat dat dan met vragen stellen en heeft meneer Clevers wel genoeg te vertellen? Al snel blijkt dat hij een goede verteller is. Hij vertelt over de oorlog alsof deze gisteren heeft plaatsgevonden, met veel details over tijden en locaties, zonder de tijd te nemen om zelf wat te drinken.

Wat is een van de spannendste dingen die u heeft meegemaakt?
‘In juni 1944 leek het erop dat Eindhoven bevrijd was, maar de ondergrondse kwam ons waarschuwen: het gevaar was niet geweken. We vluchtten op de fiets naar ons buitenhuis in Lieshout. Maar bij t Hofke in Tongelre moesten we overnachten omdat het te gevaarlijk was om verder te gaan. Die avond was er een groot bombardement in Eindhoven. Het leek alsof de héle stad in brand stond.

De volgende dag fietsten we met twaalf man terug naar Eindhoven en kwamen we in een tankslag terecht tussen de Duitsers en Engelsen. We hoorden de granaten van de tanks over fluiten en toen we een Engelse tank tegenkwamen riep hij: ‘Get out, danger!’ Maar waar moesten we heen? In Eindhoven waren nog Duitsers dus we bleven fietsen tot we in Borkel en Schaft aankwamen. Hier zijn we nog een paar dagen gebleven, we sliepen bij mensen die mijn vader kende, totdat het veilig was om terug naar Eindhoven te keren.’

Was het moeilijk om aan eten en spullen te komen tijdens de oorlog?
‘Dit was ontzettend moeilijk, dat kun je je niet voorstellen vandaag de dag. In het begin van de oorlog was er nog genoeg, maar op een gegeven moment ging het eten naar het Oostfront in Duitsland omdat ze daar tekorten hadden.

Er kwamen bonnen waar je eten, schoenen en kleding voor kon halen. Maar er was niks… De winkels waren leeg, dus je had helemaal niets aan bonnen. De beste manier om aan spullen of eten te komen: creatief zijn en samen delen. Ook mijn moeder werd steeds creatiever. Ze vond ergens stof voor een pofbroek of een stukje wol voor een trui, zodat ik niet in mijn blote billen door het leven hoefde.

De crisis duurde tot 1948-1949. Ik had geen jas en er was weinig eten. Ik probeerde op klompen naar school te gaan maar kon hier totaal niet op lopen. Je moest in die tijd geen hoge eisen stellen aan het leven. We wisten niet beter en probeerden er wat van te maken.’

Wanneer dacht u toen Nederland bevrijd leek?
‘Dat weet ik nog heel goed. Op 5 juni 1944 werd er op de luiken geklopt en tegen mijn vader geroepen: ‘Clevers, de Amerikanen zijn geland in Frankrijk!’ Veel mensen luisterden stiekem naar de Engelse zender, naar uitzendingen van Radio Oranje die vanuit Londen kwam en het échte verhaal vertelde omdat de kranten alleen maar positief nieuws over Duitsland mochten schrijven.

Mijn vader had de hele oorlog 48 flessen Franse Cognac bewaard – deze had hij tijdens de oorlog voor veel geld kunnen verkopen, maar dus nooit gedaan omdat hij ze voor de bevrijding wilde bewaren. Dit was het moment waarop dat ze opengingen. Al snel zat er ‘een flinke deuk in de kist’ cognac…

Ons hele huis zat vol met mensen, zelfs met parachutisten vanuit Son. Alle parachutisten hadden een tommy gun en bajonet (een dolk) aan hun enkel zitten ter bescherming. Een van de Amerikanen, Alex Moulhé, gaf me zijn bajonet. Dat maakte veel indruk op mij, als 15-jarige. Helaas is deze Amerikaan later omgekomen in Duitsland, hopelijk niet omdat hij zijn bajonet miste.

We waren ontzettend blij deze dag, ons niet realiserende dat het nog tot september zou duren voordat de Amerikanen en Engelsen Eindhoven écht zouden bevrijden.’