‘Die saamhorigheid was heel groot’

Mevrouw Ilse Schuurman is 85 jaar en woont in een opgeruimd appartement op de 7e verdieping in Amsterdam West. Nikki, Messem en Nessim van basisschool de Boomgaard in Bos en Lommer hebben hun vragen goed voorbereid. Op tafel ligt een knijpkat, boeken met foto’s over de oorlog, bonnen voor brandstof en persoonsbewijzen van de ouders van mevrouw Schuurman en van de ouders van haar man.

Hoe was het om naar school te gaan tijdens de oorlog?
‘Toen ik vijf jaar was, ging ik naar de lagere school, maar daar zaten Duitsers in. Dus toen moesten wij naar een andere school. Je ging niet iedere dag, maar of ’s morgens of ’s middags. En in die school was ook een gaarkeuken. Dan werd er wat eten gekookt zoals aardappelsoep. Dat was heel veel water met aardappelschillen. Dus daar zat natuurlijk ook helemaal geen voeding in, maar dan kon je met een pannetje naar school en kon je daar wat eten halen. Maar dat heb ik gelukkig niet vaak hoeven doen. Soms waren er suikerbieten en dan maakte mijn moeder daar koekjes van. Nou, dat is helemaal niet lekker. Ik vond t zo vies.
Mijn ouders hadden wel een volkstuin en daardoor hadden we wel iets meer eten dan andere mensen. Maar het was maar heel weinig en je kon haast niet koken hè, want er waren geen kachels meer. We hadden zo’n heel klein kacheltje met één pitje en daar moest dan hout in, maar dan moest je weer zien aan hout te komen. Je had wel veel houtfabrieken. Daar kon je plankjes halen en dan ging ik op de fiets met twee fietstassen naar Zaandam om plankjes te halen. En een heleboel mensen die sloopten ook huizen waar Joden weggehaald waren. In de Jodenbuurt stonden die huizen leeg en dan gingen mensen daar die huizen slopen, haalden ze de deuren eruit. Die stookten ze allemaal op in de kachels. Dit was ook de enige verwarming die we hadden. Er was natuurlijk ook geen elektriciteit, dus dan zetten we een fiets in de kamer op een standaard en dan moest je gaan trappen en dan had je licht van je van je koplamp’

Om aan eten te komen gingen jullie ruilen. Wat ruilde je dan?
‘Nou bijvoorbeeld beddengoed, lakens en slopen en dat gaven we aan mijn vader. Daar ging hij mee op de fiets naar Woerden. En dan kwam hij soms met één liter melk thuis, maar daar was je dan al heel blij mee. Als iemand weinig had en een ander had wat meer werd dat wel gedeeld met elkaar. Die saamhorigheid was heel groot, dat was wel heel mooi.
Op een dag werd ik heel erg ziek. Ik had longontsteking en toen had je nog geen antibiotica. Dus dat was echt nog een crisis. De dokter kwam op een avond, want het ging heel slecht met mij. Ik ging bijna dood. Ik kreeg een injectie en er werd gezegd dat ik zwarte koffie moest drinken. Gelukkig hadden een oom en een tante nog een beetje koffie. Ik vond het heel vies, maar het heeft wel geholpen, want ik werd beter.’

We hebben gelezen dat er familieleden in het verzet zaten. Wat deden zij in het verzet?
‘Er zaten best wel wat ooms van mij in het verzet. Een van mijn ooms had een radio verborgen in een kastje onder de grond. En die ging ‘s avonds naar Radio Oranje luisteren. De berichten typte hij uit. En dan ging mijn vader ’s avonds in het donker naar mijn oom en ging hij daar die krantjes halen. Dan kwam de volgende dag altijd een meneer in een blauwe overall met een met een zak op z’n rug en die kwam die blaadjes halen.
Sommigen huizen waren heel groot en daar waren wel verstopplekken. Mijn opa en oma woonde in een heel groot huis vol diepe kasten en soms kwamen mijn vader en zijn broers wel eens nachten niet thuis. Later is gebleken dat ze toen mensen hielpen te verstoppen. Waarschijnlijk in het huis van mijn opa en oma, maar dat mochten wij natuurlijk niet weten. Een andere oom is opgepakt en omgekomen in een kamp. Toen werd er ook gezegd dat hij longontsteking had gehad, maar dat was niet zo.’