Rick, Lea, Emma en Yaro ontmoeten Loubna in hun basisschool Strijp Dorp in Eindhoven. Ze hebben allerlei vragen voorbereid voor haar. De 48-jarige Loubna kwam als baby van 2 weken oud van Marokko naar Nederland, om hier bij haar Marokkaanse adoptieouders- en zus te gaan wonen. Ze heeft nog contact met haar biologische familie in Marokko, maar voelt dat hun werelden veel van elkaar verschillen. Nederland is voor haar vertrouwder, hier is ze opgegroeid. Het raakt haar dat ze soms nog wel wordt gezien als iemand die ‘niet van hier is’.

Kunt u ons misschien iets vertellen over uw leven van nu?
‘Ik ben een alleenstaande moeder van zes kinderen. Ik vind het leuk om te lezen, te wandelen, koffie te drinken en gezellig te kletsen. Ik heb geen huisdieren, want thuis is het al best wel druk met alle kinderen die er rondlopen.

Hoe was de reis van Marokko naar Nederland?
‘Dit is wat ik ervan heb gehoord, want ik ben als baby hiernaartoe gekomen. Twee weken na mijn geboorte vertrokken mijn adoptieouders naar Nederland. We gingen met de auto, zonder autostoeltje. Ze hadden een rietenmandje waar ik in lag. De reis duurde wel drie of vier dagen.

Mijn vader ging naar Nederland om werk te zoeken. Het idee was toen dat je in Nederland veel beter kon verdienen en dus een veel betere toekomst zou hebben. En ergens denk ik ook wel voor het avontuur.’

Heeft u uw echte ouders nog een keer ontmoet?
‘Ja, ik zag ze elk jaar als we op vakantie gingen naar Marokko, en ook mijn echte broers en zussen. Ik wist alleen niet dat het mijn echte broers en zussen waren. Ik heb er zes. Wat ik wel heb opgemerkt, is dat we op elkaar lijken. Ik weet dat een broer de politiek graag volgt, en dat doe ik ook. Diezelfde broer houdt van theater, net als ik. En mijn broers en zussen zijn allemaal erg muzikaal, en dat ben ik ook. Ze spelen een instrument, zingen, of dansen graag, en daar houd ik ook van.’

We hebben gelezen dat Tonny heel belangrijk was voor uw gezin. Wie was zij?
‘Tonny was een vrijwilliger, een vrouw van dezelfde leeftijd als mijn moeder, die mijn moeder de Nederlandse taal wilde leren. Ze kwam bij ons thuis om koffie te drinken en te kletsen. Tony werd een hele goede vriendin van ons. Ik heb zelf heel erg veel van haar geleerd. Ze was ook vrijwilliger bij het kasteel van Helmond en nam mij dan mee daar naartoe. Met kerst zette ze altijd de kerstboom op en mocht ik helpen. Mijn favoriete kerstbal was de piek.’

Waarom ging u naar een katholieke school?
‘Dat was eigenlijk heel toevallig. Toen ik 3 jaar oud was, zag ik alle kinderen naar school lopen, en ik ben gewoon meegelopen. Ze hebben de school gebeld waar mijn zus op zat en toen kwamen mijn ouders mij halen. Daarna hebben ze mij ingeschreven op de katholieke school.

Ik had een hele leuke klas, soms heb ik daar wel nog eens heimwee naar. Op de basisschool voetbalde ik veel, ik speelde vaak met de jongens. Er was één ander meisje dat ook voetbalde, Camilla. Wij werden altijd als laatste gekozen.’

Heeft u snel Nederlands leren praten?
‘Ja, ik sprak het best wel snel. Ik heb ook op de peuterspeelzaal gezeten, dus ik denk dat ik met 2 jaar al beide talen sprak. Thuis spraken we Marokkaans, omdat mijn moeder niet zo goed Nederlands sprak, en buiten spraken we Nederlands.’

Wat kunt u niet missen uit de Marokkaanse cultuur en de Nederlandse cultuur?
‘Uit de Marokkaanse cultuur kan ik koriander niet missen, dat wordt in de Marokkaanse keuken altijd gebruikt. Uit de Nederlandse cultuur vind ik gewoon gekookte aardappelen, groente en vlees erg lekker, maar dan met mayonaise. Dat kan ik echt niet missen. Wat ik mis van het fruit uit Marokko zijn de gele meloenen, heerlijk stevig en zo zoet. Mijn favoriete fruit in Nederland is een lekkere appel.

Wat ik ook leuk vind aan Nederland, is dat je iedereen kunt tegenkomen. Mensen uit India, Marokko, China. Ik was bijvoorbeeld met een Algerijnse man getrouwd. Als ik in Marokko was opgegroeid, was ik waarschijnlijk met een Marokkaan getrouwd.’

Voelt u zich thuis in Nederland?
‘Ik voel mij meer thuis in Nederland dan in Marokko. Ik snap Nederland beter. Maar af en toe zeggen mensen dingen waardoor je je niet altijd helemaal thuis voelt. Ik ging een keer naar de bakker en zei dat het een beetje fris was. Toen zei die mevrouw: ‘Ja, maar waar jij vandaan komt is het warmer’. Terwijl ik uit Helmond kom. Door dat soort opmerkingen zegt iemand in feite: ‘jij bent niet van hier’, terwijl ik mij hier prima thuis voel.’

Manu, Leni, Lea, Robbie en Rai kijken uit naar het interview met Tonny Biesterveld. Aan de leerlingen van de Pinksterbloemschool in Amsterdam-Oost vertelt ze over haar herinneringen aan de oorlog. Ze woonde met in die tijd met haar familie in de Transvaalbuurt, maar ging naar Friesland om aan te sterken.

Hoe was het in de oorlog?
‘Aan de eerste twee jaren heb ik niet zo veel herinneringen. Het leven ging door. Ik woonde in een Joodse buurt en had Joodse vriendinnetjes. Die waren plotseling weg. Het leven werd wel telkens wat kariger. ’s Avonds moesten de gordijnen dicht, we mochten dan ook niet meer de straat op. En Joodse mensen mochten op een gegeven moment niet meer hun boodschappen doen. Dan ging mijn moeder voor hen in de rij staan. De huizen in onze buurt waar Joodse mensen woonden, begonnen ook leeg te raken omdat ze daar werden weggehaald. Ik woonde zelf ergens 2 hoog en onder en boven ons stond het leeg. Op een avond hoorde mijn vader iets op de trap. Hij keek en zag dat mensen bezig waren om de trap te slopen, want het was koud en ze wilden de kachel stoken. Ze dachten dat het hele pand leeg was. Niet veel later zijn wij ook verhuisd naar een ander leeg huis in de buurt. Het voelt toch een beetje krom dat wij mochten wonen in een mooi huis omdat de bewoner was weggevoerd omdat ze Joods was.’

Wat dacht u toen de Duitsers binnenvielen?
‘Ik was nog een kind, toen het begon was ik ongeveer 5 jaar oud. Dus de eerste tijd had ik er weinig erg in. Ik heb wel één herinnering van toen het begon. Want er was een bericht op de radio, dat kon ik niet verstaan, maar mijn moeder begon te huilen toen ze het hoorde. Ik ging onder tafel zitten. Toen bleek dat de oorlog was verklaard. Ik heb natuurlijk wel veel Duitsers, moffen noemden we ze, zien lopen. Je kreeg al van jongs af aan van huis uit mee dat die lui niet klopten. Het is wel eens gebeurd dat ik met mijn oudste broer door de Linnaeusstraat liep om eten op te halen. We liepen met een pan over straat toen de Duitsers aan kwamen gelopen. Een van die Duitsers had een grote zwarte trommel bij zich en die trommel schommelde tegen mij aan. Ik was natuurlijk nog heel klein en toen riep ik hard dat-ie uit moest kijken. Van m’n broer moest ik toen heel snel doorlopen want dat kon natuurlijk echt niet. Mijn broer is later opgepakt, want ze hadden jonge mannen nodig om in de fabrieken te werken. Hij is na de oorlog gelukkig wel teruggekomen.’

Hoe voelde het om bij uw ouders weg te moeten gaan?
‘Omdat we allemaal zo’n enorme honger hadden, kregen mijn ouders hulp van een kerkelijke instantie. Wij kwamen toen op verschillende plekken in Nederland terecht. Mijn zusje was het meest ondervoed, die kwam als eerste bij een slager in Noord-Holland terecht. Ik ben toen met mijn broertjes op een groot schip gezet. In het ruim lag allemaal stro. We hebben drie dagen gevaren met een heleboel andere ondervoede kindjes, tot we in Assen aankwamen. Vanaf daar ben ik met een ander meisje met een meneer met paard en wagen meegegaan. In Peizermade kwam ik bij een jong gezin terecht. Het was echt zo’n dorpje uit een boekje, met een voor- en achtertuintje. Daar heb ik gewoond tot de Bevrijding. Toen het zover was is mijn moeder ons helemaal met de fiets komen vanuit Amsterdam weer komen halen.’

Het ouderlijk huis van Henk Ras ligt op een steenworpafstand van de Rosa Boekrukkerschool waar Jip, Lea en Emre in groep 7 zitten. Henk woonde aan de Willem de Zwijgerlaan en werd er geboren op 17 mei 1940, een week na het begin van de bezetting van Nederland. Aan de keukentafel in zijn woning in Zuid horen de kinderen hoe hij als kleine jongen de oorlog heeft beleefd.

Hoe oud was u toen de oorlog begon en wat kunt u zich het beste herinneren?
‘Als je als kind opgroeit met oorlog om je heen, lijkt dat gewoon, je weet niet beter. Ik weet wel dat we geen honger hadden, ook niet in de Hongerwinter. Ik kreeg zelfs meer te eten dan ik lustte! We aten zogenaamde koekjessoep als avondeten. Dat was een diep bord gevuld met heet water en Mariakaakjes. Dat was heerlijk! Wat we verder aten weet ik niet. Mijn vader ging op de fiets met houten banden naar de boeren om eten te halen. Ook weet ik nog dat ik met mijn moeder in de rij stond bij de gaarkeuken; dat was een plek bij een school waar eten werd uitgedeeld. Dan stonden we met een pan te wachten en kregen we een schep eten erin. Ook hadden we het niet koud want mijn vader nam altijd een schepje kolen mee uit de bioscoop – het Astatheater, dat is nu het Rozentheater – waar hij werkte. Daar hebben mijn vader en moeder elkaar ontmoet. Zij werkte er als kassière en hij als portier.’

Vond u het eng in de oorlog?
‘Nee, ik wist niet beter dan dat het oorlog was, het hoorde erbij. Ik heb niet veel soldaten gezien. Alleen een keer op de Weteringschans, toen ik een groep soldaten langs zag marcheren. Ik zag vanuit mijn raam ook vliegtuigen overkomen en een keer een beschoten vliegtuig dat dwarrelend naar beneden kwam. Bij ons in de straat was ook een bunker, een gebouwtje van beton, waar bewoners konden schuilen als er gevaar was. Het is nooit gebruikt, omdat Amsterdam het geluk had niet zo gebombardeerd te worden als Rotterdam.
Mijn vader had ook het geluk dat hij niet te werk werd gesteld. De Duitse bezetters hadden alle jonge Nederlandse mannen opgeroepen om voor hen te gaan werken, ver weg in Duitsland of verder, en zo ook mijn vader. Maar omdat hij vroeger tuberculose, een besmettelijke ziekte, had gehad, en de Duitse bezetters daar als de dood voor waren, hadden ze hem weggestuurd. ‘Raus!’ zeiden ze toen ie zich meldde. Dat was dus een geluk bij een ongeluk. Mijn vader is ook een keer aangehouden toen hij na spertijd met mij voorop de fiets zat. Na acht uur ’s avonds mocht niemand meer op straat zijn. Hij werd na die tijd aangehouden door een agent. Ik zat voorop de fiets, en niet achterop. Als smoes zei mijn vader dat ik van de fiets zou vallen als ik in slaap zou vallen achterop de fiets. Toen liet de agent ons gaan.’

Wat weet u van de bevrijding?
‘Aan de bevrijding heb ik wél hele sterke herinneringen. Iedereen wist dat de Canadezen Nederland binnen waren gekomen om ons te bevrijden. Een heleboel mensen gingen net als mijn vader, moeder en ik naar de Dam op 7 mei. Toen we achter het paleis aankwamen, hoorden we opeens schieten. Duitse soldaten schoten vanaf een gebouw op de Dam op de mensen. In paniek begon iedereen weg te hollen. Ook wij. We bleven rennen tot aan de Heiligeweg. Daar was een winkel waar iedereen in wilde vluchten, maar het hek bij de etalage ging dicht en zo werd ik platgedrukt tussen de mensenmassa. Dat was echt eng. Gelukkig werd de deur van de winkel opengedaan. Zo rolden we de winkel in en waren we veilig.
Er waren in die tijd ook allerlei bevrijdingsfeesten. Midden in mijn straat, op de hoek met de Jan van Galenstraat, was een kermis met zuurstokken en een zweefmolen. Dat was magisch.
Vlak na de bevrijding kregen we ook Zweeds wittebrood. Mijn moeder deed daar roomboter op. Dat was bijzonder lekker! En uit die tijd herinner ik me ook de viskraam op de Prins Hendrikkade. De Volendamse visboer riep daar: ‘zes palingen voor vijf gulden!’ En als dat niet werd verkocht, bood hij steeds meer palingen voor hetzelfde geld.‘