In een huis vol met instrumenten en schilderijen vertelt Evert van Voorst ons hoe hij de oorlog als jong jochie meemaakte. “Ik heb zelfs nog gebedeld om sneetjes brood”, zegt hij over de Hongerwinter, “vooral bij mensen van wie ik dacht dat ze wel iets konden missen.”

Hoe kwam u aan eten?
“Dat was heel moeilijk, want ons gezin was voor de oorlog al erg arm. Mijn vader overleed in 1937, toen ik vier jaar was. Hij had een hoofdwond gedept met een vieze kolenzak en had een ziekte waardoor zijn bloed bijna niet stolde, dus dit werd hem fataal. Toen stond mijn moeder er alleen voor. We kregen een uitkering van de overheid en dat kon je goed aan ons zien. We liepen altijd op klompen en hadden lange zwarte kousen met een rode naad van de sociale dienst. We kregen in de oorlog wel voedselbonnen, net als iedereen. Maar omdat we helemaal geen geld hadden, konden we in de Hongerwinter niet naar het platteland om voedsel te kopen.”

Wat deed u toen de Duitsers kwamen?
“Toen zat ik nog op de lagere school en voor ons veranderde er eigenlijk niet zo gek veel omdat we gewoon naar school konden blijven gaan. Het enige wat anders werd, is dat we van schoolgebouw moesten wisselen. Om kolen te besparen werden bijna alle leerlingen van de basisscholen in Tuindorp Oostzaan in één school ondergebracht. In de eerste jaren werd er door de Duitsers ook weinig veranderd. Ken je het Tuttifruttidorp bij de Pomonastraat? Daar waren toen nog geen huizen, maar er stond een Duits militair kamp waar ook Poolse krijgsgevangenen werkten. De mensen uit de buurt wenden daar eigenlijk snel aan.”

Heeft u mensen gekend die in het verzet zaten?
“Als kleine jongen krijg je daar niet veel van mee, maar ik wist wel dat de broers van mijn moeder in het verzet zaten. Mijn ooms gebruikten ons huis als onderduikadres en als uitvalsbasis om pakketjes op te halen.”

Wij zijn Ranjana, Aicha en Faissal, 12 jaar oud. Wij interviewden Herman Kreike, die 12 jaar was toen de oorlog begon. We vonden meneer Kreike een hele aardige man. Hij maakte veel grapjes en we mochten hem gewoon Herman noemen. Hij kon ook heel erg mooi vertellen.

 

Wat merkte u van de bezetting?
"Met mijn ouders, broers en zusters woonde ik in een boerderij aan de Osdorperweg, op nummer 828. Ik zat op een katholieke school. Toen de christelijke school door de Duitsers werd bezet, mochten de leerlingen van die school in de middag in ons gebouw. Daardoor had ik alleen nog maar ’s ochtends les. Een boer vroeg daarom aan mijn vader of ik ’s middags bij hem kon komen werken. Mijn ouders waren blij met de extra inkomsten, maar ik baalde enorm. Ik moest dan boontjes plukken en tussen die boontjes zaten allemaal spinnen!” 

Wat vond u van de Duitse soldaten?
“Op een dag reed er een Duitse soldaat op een motor door de straat. Plotseling begon een hondje te blaffen. Enthousiast rende het dier achter de motor aan. De Duitse soldaat pakte zijn pistool en schoot het hondje dood. Zomaar. Wat waren we toen boos!
Toch waren niet alle Duitsers slecht. Een keer waren Duitse soldaten aan het trainen en toen liepen zij dwars door mijn opa’s tuin. Woedend liep opa naar buiten. 'Rotmoffen!' riep hij. Wij schrokken verschrikkelijk, want misschien zouden de Duitsers hem hier wel voor oppakken. Maar gelukkig gingen ze gewoon weg.”

Heeft u ook leuke herinneringen aan de oorlog?
“Vanuit een raam van de boerderij kon je Schiphol zien. Regelmatig bombardeerden de geallieerden het vliegveld. Samen met mijn broers en zusters keek ik daar naar. Toen mijn vader hoorde dat er bij de bombardementen granaatscherven rondvlogen, was hij bang dat wij bij het raam zouden worden geraakt. Daarom maakte hij van een oude ledikant een schot en plaatste dat voor het raam. Voor elk van ons boorde hij er een gat in. Zo konden we toch naar Schiphol kijken.”

Fotografie Annick Marquer